Gürkan Hüryılmaz
GENEL GÖRÜNÜM
Değerli Meslektaşlarımız
Satınalma ve Tedarik Zinciri Yönetimi konusunda üst kurum kimliği ile hareket eden TÜSMOD, Uluslararası Satınalma ve Tedarik Zinciri Federasyonu (IFPSM) sertifikası ile birlikte TPSCM mesleki unvanına sahip olma hakkı sağlayan ülkemizdeki ilk ve tek mesleki sertifika programının 2023 Bahar dönemini Boğaziçi Üniversitesi işbirliği ile 18 Şubat’ta açıyor. “Sorumlu Satınalma”, “Dijital Dönüşüm”, “Satınalma’da Mükemmellik” gibi üst düzey konularda eğitim alan meslektaşlarımız, kariyerlerine daha emin adımlar ile devam ediyorlar. Mesleğinde daha ileriyi hedefleyen meslektaşlarımız için çok önemli bir fırsat doğuran programdan bugüne kadar mezun olan katılımcıların büyük bir kısmı, şirketlerinde terfi aldılar veya başka şirketlerde daha üst pozisyonda göreve başladılar. 2023 yılının ikinci ayına girerken, maliyet ve risk arasındaki ilişkinin değiştiğini görüyoruz. Maliyeti düşürmek için harcamaları tek bir tedarikçiyle birleştirmemiz gerektiği şeklindeki asırlık kural geçmişte kaldı. Risk yönetimi üzerindeki olumsuz etki artık çok büyük. Birçok şirket, tek kaynak kullanımına veda etti ve kendi dayanıklılıklarını önemli ölçüde güçlendirmek için çoklu kaynak stratejisine her zamankinden daha fazla güveniyor. En azından kavramsal düzeyde veya küçük ölçekte, 2022'de ortaya çıkan veya potansiyel tedarik zinciri sorunlarını yeniden sıraladılar, yeniden düşündüler ve bunlardan vazgeçtiler. 2023'te, satınalma organizasyonlarının görevi artık bu keşif aşamasını gerçeğe dönüştürmek ve kendi satınalma kapsamına getirmek. Bu kapsamda tüm meslektaşlarımıza başarılar dilerken, bizleri ilgilendiren gelişmelere birlikte göz atalım.
Dünya haberine göre; ABD'li dev yatırım bankası Goldman Sachs, emtiaların 2023 yılında diğer varlık sınıflarından daha yüksek artış sağlayacağını açıkladı. Küresel enflasyon sorunu devam ederken, Goldman Sachs yeni bir görüşü ortaya attı. Goldman Sachs analistleri, emtiaların 2023 yılında diğer varlık sınıflarının üzerinde artış sağlayacağını söyledi. Küresel makroekonomik ortamda temel değişiklikler ve düşük stokların emtiaların yüksek artış sağlayabileceğini belirtren Goldman Sachs analistleri, gelecek 3, 6 ve 12 aylık dönemde S&P GSCI Emtia Endeksi'nde %9,9, %17,3 ve %31,2 getiri tahmin etti. ABD Merkez Bankası (FED) yetkililerinin sözle yönlendirmeleri ve resesyon endişeleriyle geçen hafta emtia piyasasında dalgalı bir seyir izlendi. Dolara olan talebin azalmasına karşın ekonomik aktiviteye yönelik endişeler emtia piyasasını etkiledi. Emtia piyasasında, resesyon ve para politikalarına ilişkin belirsizliklerle fiyatlamaların zorlaştığı bir dönem geride kalırken, analistler, piyasalarda fiyat baskılarının hafiflemeye devam edeceğine dair iyimserliğin sürmesine karşın ekonomik görünüme ilişkin daha fazla kanıta ihtiyaç olduğunu ifade etti. Analistlerin diğer yorumları şu şekilde oldu : Petrol fiyatları gerçek değerini yansıtmıyor. Rusya üretimi düşürmesine rağmen fiyatlar yükselmedi. Çin yeniden ekonomisini açmasıyla birlikte oyun değiştirici bir etken oldu. Petrol, rafine petrol ürünleri, LNG ve soya fasulyesi gibi emtialar Çin'in talebinden etkilenecek.
AA haberine göre; IMF, Dünya Ekonomik Görünüm Raporu'nu "Düşük Büyüme Ortamında Enflasyon Zirveye Ulaşıyor" başlığıyla güncelledi. Raporda, enflasyonla mücadele için merkez bankalarının faiz artırımlarının ve Rusya'nın Ukrayna'da başlattığı savaşın ekonomik faaliyeti baskılamaya devam ettiği belirtildi. Çin'de Kovid-19'un hızla yayılmasının 2022'de büyümeyi yavaşlattığına işaret edilen raporda, ancak yakın zamanda yaşanan normalleşmenin beklenenden daha hızlı bir toparlanmanın yolunu açtığı aktarıldı. Raporda, risk dengesinin aşağı yönlü olmaya devam ettiği ancak olumsuz risklerin geçen yıl ekim ayında yayımlanan rapordan bu yana hafiflediği kaydedildi. Yaşam maliyeti krizinin olduğu bir dönemde çoğu ekonomide önceliğin enflasyonu sürdürülebilir şekilde düşürmek olduğu vurgulanan raporda, daha sıkı para politikası koşulları ve daha düşük büyüme potansiyeli finansal ve borç istikrarını etkilerken makroihtiyati araçların devreye alınması ve borçların yeniden yapılandırma çerçevelerinin güçlendirilmesinin gerektiği aktarıldı. Raporda, mali desteğin artan gıda ve enerji fiyatlarından en çok etkilenenleri hedeflemesi ve geniş tabanlı mali yardımların geri çekilmesi gerektiği belirtildi. Raporda, dünya ekonomisinin 2022'de %3,4 büyüdüğünün tahmin edildiği, büyüme hızının 2023'te %2,9'a düşmesinin ardından 2024'te %3,1'e çıkmasının beklendiği kaydedildi. IMF, Ekim 2022'de yayımladığı raporda, küresel ekonominin 2022'de %3,2, 2023'te %2,7 ve 2024'te %3,2 büyüyeceğini öngörmüştü. Raporda, bu yıla ilişkin büyüme tahmininde yapılan yukarı yönlü revizyona rağmen büyüme hızının tarihsel ortalama olan %3,8'in altında kaldığı bildirildi. Küresel enflasyonun ise 2022'deki %8,8 seviyesinden 2023'te %6,6'ya ve 2024'te %4,3'e düşmesinin beklendiği ancak enflasyonun hala %3,5 olan salgın öncesi seviyelerinin üzerinde olduğu kaydedildi. IMF'nin raporunda, ülkelerin güncellenen büyüme tahminleri de paylaşıldı. Buna göre, ABD ekonomisinin 2023 yılına ilişkin büyüme tahmini %1'den %1,4'e çıkarıldı. Ülke ekonomisinin 2024 yılı büyüme tahmini de %1,2'den %1'e çekildi. Avro Bölgesi ekonomisinin bu yıla ilişkin büyüme tahmini %0,5'den %0,7'ye yükseltilirken, 2024 yılı tahmini %1,8'den %1,6'ya revize edildi. Daha önce bu yıl %0,3 küçülmesi öngörülen Almanya ekonomisinin büyüme tahmini %0,1'e çıkarılırken, benzer şekilde bu yıl %0,2 daralması beklenen İtalya ekonomisinin büyüme tahmini de %0,6'ya yükseltildi. Fransa'nın 2023 yılı büyüme tahmini %0,7 olarak korunurken, İspanya'nın büyüme beklentisi %1,2'den %1,1'e çekildi. Gelecek yıla ilişkin büyüme tahminleri de Almanya için %1,5'ten %1,4'e, İtalya için %1,3'ten %0,9'a ve İspanya için %2,6'dan %2,4'e düşürüldü. Fransa ekonomisinin gelecek yıla ilişkin büyüme tahmini ise %1,6'da sabit bırakıldı. Daha önce bu yıl %0,3 büyümesi öngörülen İngiltere ekonomisinin 2023'te %0,6 küçülmesinin beklendiği kaydedildi. İngiltere ekonomisinin 2024 yılı büyüme tahmini ise %0,6'dan %0,9'a yükseltildi. Söz konusu revizyonlarla gelişmiş ülkeler grubuna yönelik büyüme beklentisi 2023 yılı için %1,1'den %1,2'ye çıkarılırken, 2024 için %1,6'dan %1,4'e düşürüldü. Yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ülke ekonomilerinin büyüme tahminlerine de yer verilen rapora göre, Çin'in bu yıla ilişkin ekonomik büyüme beklentisi %4,4'ten %5,2'ye yükseltildi. Çin ekonomisinin 2024 yılı büyüme tahmini ise %4,5 olarak korundu. Hindistan ekonomisinin bu yıla dair büyüme beklentisi %6,1'de ve gelecek yıla ilişkin büyüme tahmini de %6,8'de sabit tutuldu. Daha önce bu yıl %2,3 küçüleceği tahmin edilen Rusya ekonomisinin ise 2023'te %0,3 büyüyeceği öngörüldü. Rusya ekonomisinin 2024 yılı büyüme tahmini de %1,5'ten %2,1'de çıkarıldı. Bu revizyonlarla yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ülke ekonomilerine yönelik büyüme beklentisi, 2023 için yüzde 3,7'den yüzde 4'e çıkarılırken, 2024 için yüzde 4,3'ten yüzde 4,2'ye çekildi. IMF'nin raporunda, Türkiye ekonomisinin bu yıla ilişkin büyüme tahmini de %3 olarak korunurken, ülke ekonomisinin 2024'te de %3 büyüyeceği öngörüldü. Türkiye ekonomisinin 2022 yılı büyüme beklentisi ise %5,5 olarak belirlendi. IMF geçen yıl ekim ayında yayımladığı raporda Türkiye ekonomisinin 2022'de %5 büyüyeceğini öngörmüştü.
Tüm bu gelişmeler altında, emtia fiyat analizleri aşağıdaki şekilde ele alınmıştır.
Selamlarım ve Saygılarımla.
Metal-Demir-Çelik:
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Bakır fiyatları Ocak ayını %8.21’lik artış ile 9.075 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Bakır Stokları ise aynı ay için %15.41’lik azalış gösterdi. Fiyatlar açısından CRU, bakırın gelecek yıl bugünkü işlem seviyelerine yakın kalmasını bekliyor. Norton analistlerine göre, özellikle arz beklentilerin altında kalmaya devam ederse ve Çin'den gelen talep (COVID-19 kısıtlamalarının gevşetilmesiyle) artar ise, 10.000 ABD dolarının üzerine bir hareket göz ardı edilemez. Reuters haberine göre, analistlerin birçoğu Bakır’ın hali hazırda aşırı fiyatlı olduğunu düşünüyor. Analistler, Cash Bakır fiyatının ikinci çeyrekte ortalama ton başına 8.250$'a gerilemesini ve dördüncü çeyrekte 8.750$'a yükselmesini bekliyor. Analistlerin, tüm yıl için 8.625$'lık medyan tahmini, geçen yılın ton başına 8.814$ olan ortalamasından %2.1 daha düşük. Glencore'un Peru'daki Antapaccay bakır madeni, protestocuların bu ay üçüncü kez tesise saldırmasının ardından 20 Ocak günü faaliyetleri askıya aldı. Küresel emtia devi, Güney Amerika ülkesindeki toplumsal huzursuzluğun devam ettiğini bildirdi. Haziran ayından bu yana ilk kez 9000 dolar/ton seviyesini aşan bakır fiyatının da 2023 yıl sonuna kadar 11 bin 500 dolar/ton seviyesine ulaşmasının büyük olasılık olduğunu savunan Goldman Sachs analistleri, uzun vadede bakır fiyatının 15 bin dolar/ton seviyesine çıkabileceğini de vurguladı.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Alüminyum fiyatları Ocak ayını %7.31’lik artış ile 2.533 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Alüminyum Stokları ise aynı ay için %9.54’lük azalış gösterdi. Otomotivden elektroniğe kadar birçok alanda kullanılan alüminyum fiyatlarının Avrupa ve Çin'den gelecek taleple sert biçimde yükselmesi bekleniyor. Goldman Sachs analistleri, fiyat tahminlerini yukarı yönlü revize ederek Londra'da işlem gören metal fiyatının bu sene ton başına ortalama 3,125 dolar olacağı tahminini paylaştı. Bu, şu anki seviyelerin %20 üzerinde. Banka daha önce 2023 için ortalama fiyat beklentisini 2563 dolar/ton olarak ortaya koymuştu. Küresel alüminyum stoklarının bir yıl öncesine göre 900 bin ton azalarak 1,4 milyon tona gerilediğini ve bunun 2002'den bu yana görülen en düşük seviye olduğunu ifade eden Goldman Sachs analistleri, 2023 yılında arz açığnını ortaya çıkması halinde alüminyum fiyatının gelecek 12 ayda 3750 dolar/ton seviyesine kadar tırmanabileceğini vurguladılar. Goldman analistleri bu çeyrekte alüminyumda daha fazla arz açığı olacağını da öngördü. Citibank 0-3 aylık dönemdeki Alüminyum fiyat beklentisini 2.350 USD/ton’dan 2.700 USD/ton’a yükseltti. SP Global haberine göre, 19-20 Ocak arasında sonuçlanan, Ocak-Mart arasında (2023 Q1) yükleme için deniz yoluyla taşınan P1020/P1020A külçe için 85$/mt CIF Japonya seviyesinden anlaşma yapıldı. Bildirilen dokuz bağlantının toplam hacmi minimum 12.000 mt/ay seviyesinde gerçekleşti. Düşük ilk çeyrek primleri, büyük ölçüde Japonya'da gözlemlenen alüminyum talebindeki yavaşlamaya bağlandı, çünkü ülkedeki tüketiciler önceki çeyreklere göre fazla stokları devam ettiği için metal tedariki konusunda temkinli davranıyorlar. Reuters analistlerine göre, Alüminyum, bu yıl 80.535 tonluk ve 2024'te 92.100 tonluk bir medyan tahmin arz fazlası ile daha iyi dengelenmiş olacak. Bu rakamların 60 milyon tonluk küresel bir pazardaki küçük rakamlar olduğunu belirten analistler, Alüminyumun bu yıl ton başına ortalama 2.488$'a düşmesini öngörse de, devam eden üretim yönlü kısıtlamalar ile fiyatların gelecek yıl 2.600$'a kadar yükseleceğini tahmin ediyor.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Nikel fiyatları Ocak ayını %3.45’lik azalış ile 29.350 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Nikel Stokları ise aynı ay için %11.00’lık azalış gösterdi. Outokumpu paslanmaz çelik Şubat 2023 prim fiyatlarını; 430 kalite için 10 EUR/ton artış, 304 kalite için 71 EUR/ton artış ve 316 kalite için 410 EUR/ton artış ile açıkladı. Rus metal üreticisi Norilsk Nickel, 2022'de tahmin edilenden daha yüksek üretim bildirdikten sonra, Nadezhda metalurji tesisinde planlanan yenileme nedeniyle nikel ve paladyum üretiminin bu yıl düşmesini beklediğini bildirdi. Reuters analistlerine göre, Nikelin önümüzdeki iki yıllık dönemde 216.000 tonluk daha da büyük bir kümülatif fazla görecek. Bu da Endonezya'daki devasa üretim kapasitesi artışını yansıtıyor. Bu nedenle analistlerin, bu yıl ton başına 24.000$ olan Nikel fiyat tahmininin, 2024'te ton başına 22.000$ olması şaşırtıcı değil.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Çinko fiyatları Ocak ayını %12.74’lük artış ile 3.408 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Çinko Stokları ise aynı ay için %46.14’lük azalış gösterdi. Reuters analistlerine göre, bu yıl ana metaller içinde sadece çinkonun arz açığında olması ve bunun da 19.500 tonluk mütevazı bir ayara ulaşması bekleniyor. Analistler, piyasanın 2024'te 123.000 tonluk arz fazlasına geri dönmesini ve 2022'de 3.484 USD/ton olan LME ortalama nakit fiyatının 2023'te ortalama 3.042 USD/tona düşmesini bekliyorlar. Japonya'nın Aralık ayında çinko ihracatı, bir önceki yılın aynı ayına göre %56,9 artarak 14.546 ton oldu. Maliye Bakanlığının verilerine göre yılın tamamında çinko ihracatı yıllık %8 artarak 123.708 ton gerçekleşti. Citibank 0-3 aylık dönemdeki Çinko fiyat beklentisini 3.100 USD/ton’dan 3.500 USD/ton’a yükseltti.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Kurşun fiyatları Ocak ayını %8.27’lik artış ile 2.140 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Kurşun Stokları ise aynı ay için %19.48’lik azalış gösterdi. Aynı dönem için LME Kalay fiyatları ise %17.98’lik artış ile 29.200 dolar/ton olurken, LME Kalay stokları %0.84’lük artış gösterdi. Reuters analistleri; 2022'de ortalama LME peşin fiyatı 2.153 USD/yon olan Kurşun fiyatlarının, bu yıl ve gelecek yılki toplam 183.000 ton fazlanın ağırlığı altında 2024'te 2.040 dolara kadar düşeceğini tahmin ediyor. Analistler, LME Kalay fiyatlarının hem tüm zamanların en yüksek seviyesi olan ton başına 51.000 USD'ı hem de 2022 boyunca iki yılın en düşük seviyesi olan 17.350 USD'ı kaydettiğini vurgulayarak, Kalay tahminlerindeki zorluğu hatırlattılar. Geçen yılın ortalama fiyatı olan ton başına 31.362 USD’dan keskin bir düşüş ile bu yıl ortalamanın ton başına 23.670 USD olacağını belirten analistler arasındaki beklentiler, en yüksek 30.959 USD/ton en düşük 19.014 USD/ton arasında geniş bir fiyat yelpazesini kapsıyor.
Demir Cevheri fiyatları, Ocak ayını %9.32’lik artış ile 129 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, TÜSMOD Hurda Demir fiyat endeksi Ocak ayında %8.90 yükseldi. LME Çelik Hurda CFR Türkiye (Platts) fiyatları Ocak ayında %6.88’lik artış kaydederken, son 12 aylık değişim %12.05 düşüş yönlü oldu. LME İnşaat Çeliği FOB Türkiye (Platts) fiyatları ise Ocak ayında %3.58’lik artış gösterirken, son12 aydaki değişim %1.81 düşüş yönlü oldu. Analistler, demir cevheri vadeli işlemlerinin, Çin devlet planlama kuruluşunun aşırı spekülasyonlar konusunda üçüncü uyarısının yapıldığı bir ortamda Çin'in yeniden açılmasına ilişkin artan iyimserlik ile yükseldiğini belirtti. BHP Group ise Çin'in gelişmiş ülkelerdeki ekonomik ters rüzgarlarla karşı karşıya kalırken bu yıl emtia talebi için dengeleyici bir güç olmaya hazır olduğunu kaydetti. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, 2023 ve 2024 yıllarına ilişkin demir cevheri fiyatlarına ilişkin tahminlerini doğruladı. Buna göre, dünyadaki çelik talebi yavaşlamaya devam ediyor, ancak çelik piyasası aşırı kalabalık değil. Ukrayna ve Rusya Federasyonu'ndan gelen arzdaki düşüş, Avrupa ve diğer bölgelerdeki talep düşüşüyle telafi ediliyor. Demir cevheri fiyatının 2023'ün sonunda 85$/ton ve 2024'te 75$/ton olacağı tahmin ediliyor.
Plastik ve Kauçuk:
Ocak ayında plastik fiyatlarında ortalama %0.02’lik azalış görülürken, en yüksek azalış %4.12 ile PE fiyatlarında görülürken, bunu %2.24 düşüş ile PP ve %%2.23 düşüş ile PC takip etti. En yüksek artış ise %4.17 ile PS fiyatlarında görüldü. Chemorbis haberlerine göre; Avrupa’da, iki ay süren düşüşlerin ardından PP ve PE piyasalarında güçlü beklentiler ön plana çıktı. Bölgedeki tedarikçiler, güçlü monomer beklentileri, tedarik kısıtlamaları ve diğer global piyasalardaki artışlara işaret ederek Şubat ayında artış uygulamayı planlıyor. Bu durum piyasada havanın halihazırda değişmesini sağlayarak resin talebini canlandırdı. ChemOrbis Fiyat Endeksi’nde yer alan haftalık ortalama verilerine göre, homo PP, PP blok kopolimer ve filmlik PE için fiyatlar son zamanlarda 2021 Ocak ayından bu yana görülen en düşük seviyelerine geriledi. Ekim ve Kasım’da görülen kısa süreli bir artış göz ardı edilirse, Avrupa’da poliolefin fiyatları Mayıs’tan beri çoğunlukla düşüş eğilimli seyrediyor. Fiyatlar filmlik PE türleri için 700-900€/tonluk veya yaklaşık %35-40’lık bir düşüşe işaret ederken, homo PP ve PP blok kopolimer piyasaları bu dönemde 900-1000€/ton veya %40-45 geriledi. Oyuncular yükselen ham petrol ve naftanın yanı sıra spot etilen ve propilen fiyatlarındaki artışlar nedeniyle de Şubat’ta monomer kontratlarının artışla yapılmasını bekliyor. ChemOrbis Fiyat Sihirbazı’na göre, spot monomer fiyatları Ocak başından bu yana yaklaşık 150€/ton yükseldi. Artışların boyutuna dair beklentiler ise farklılık gösterdi ve bazı beklentiler her iki monomer kontratı için de üç haneli zamlara işaret etti. Ancak, beklentiler çoğunlukla etilen -için yaklaşık 70€/ton ve propilen için 70-90€/tonluk artışlarda yoğunlaştı. Türkiye’de, genel PP piyasaları bir dizi artış faktörünün desteğiyle yeni aya güçlü başladı. Sıkışıklık, vergiye tabi homo PP menşelerini CIF 1150$/ton seviyesine yaklaştırırken, elyaf için teklifleri bu seviyenin dahi üzerine taşıdı. Kopolimer fiyatları da benzer şekilde yükseldi ve Güney Kore’den teklifler sert artışlar kaydetti. Türkiye’de, Orta Doğu’daki bir dizi duruş sebebiyle yaşanan arz kesintileri, Şubat ayı için beklenenden daha yüksek fiyat artışlarına yol açtı. Bazı düzenli PE üreticileri, kotaları belirlenene kadar resmi tekliflerini ertelemeyi tercih ederken; birkaçı halihazırda aylık artışlar uyguladı. Bu arada tüccarlar, fiyatları destekleyen başka bir faktör olarak ABD’den sorunsuz ihracatı engelleyen sert hava koşullarına işaret ettiler. İthal Orta Doğu menşeli fiyatlar, CIF Türkiye, %6,5 gümrük vergisine tabi bazında AYPE için 70-80$/ton artışla 1200-1230$/ton ve LAYPE C4 ile YYPE film için 30-40$/ton artışla 1140-1170$/ton seviyelerinde değerlendirildi. Önde gelen Suudi Arabistanlı bir üreticinin Mart LAYPE ve YYPE film malları için 1180-1200$/ton seviyelerini hedeflediği söylendi. Avrupa’da, yurtiçi şişelik PET piyasalarında oyuncuların Ocak ayı işlemlerinde 90€/tona varan düşüşlerin ardından, bu hafta dip seviyeyi sorguladığı görüldü. Talep fiyatların stabilize olacağı yönündeki beklentilere kayıtsız kalırken, maliyet cephesindeki belirsizlikler devam etti. Yine de, artan ithal teklifler satıcılar arasında temkinli bir iyimserlik yarattı. Son altı aydır düşüş eğilimli seyreden fiyatlar, bazı durumlarda FD 1200€/ton eşiğinin altını kırdı. Düşük sezon ve bölgede devam eden resesyon sebebiyle durgun seyreden talep, aralıksız düşüşlerin ardındaki ana neden olarak gösterildi. ChemOrbis’in haftalık ortalama verilerine göre, yurtiçi şişelik PET fiyatları Ocak sonu itibarıyla Ekim 2021’den bu yana en düşük seviyelerine geriledi. Bu arada, maliyet kanadındaki belirsizlik ve Aralık ile Ocak ayları için PX kontratlarının halen yapılmamış olması, bu ay ticari faaliyetler üzerinde ek bir baskı kurdu. Türkiye’de, Amerikan K67 teklifleri teslimat sürelerine bağlı olarak geniş bir aralıkta konuşuldu. Avrupa menşeli K67 teklifleri ise durgun talep nedeniyle alıcılardan direnç gördü. Bunun bir sonucu olarak, artışlar sınırlı kaldı ve teklifler haftalık bazda stabil veya ufak artışlarla değerlendirildi. Vergisiz K67 teklifleri, CIF Türkiye 1030-1090$/tonda değerlendirildi. Alıcılar, 2022’nin sonunda rekabetçi seviyelerden aldıkları malların varışına istinaden 1070-1100$/ton seviyesindeki Avrupa menşeli K67 tekliflerine direnç gösterdi. Türkiye’de, yeni ithal PS teklifleri gelecek haftaya ertelendiğinden ticari faaliyetler sınırlı kaldı. Oyuncular Avrupa tekliflerini takip edecek. Zira Şubat için yeni stiren kontratı sadece 10€/ton yükseldi ve bu hafta Avrupa’nın yurtiçi piyasalarına stabil veya artış yönlü bir eğilim hakimdi. İthalat piyasasında, vergisiz Güney Kore fiyatları değişmeyerek CIF Türkiye, peşin ödemeli bazında kristal için 1470-1500$/ton ve antişok için 1550-1580$/tonda değerlendirildi.
Enerji ve Petrol:
2023 Şubat ayı için Doğalgaz ve Elektrik tarifelerinde bazı indirimler uygulandı. Investing haberine göre, Boru Hatları ve Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ), sanayide kullanılan doğal gaza indirim yapıldığını duyurdu. Açıklamada büyük sanayilerde kullanılan doğal gazın toptan satış fiyatında %13,30 ila %17,22 oranlarında, elektrik üretimi amaçlı doğal gaz toptan satış fiyatında ise %16,67 oranında indirim yapıldığı belirtildi. İndirim 1 Şubat’tan itibaren geçerli olacak. BOTAŞ, fiyatların doğal gaz toptan satış fiyatı piyasa koşulları, ülkenin ekonomik şartları, piyasa fiyat istikrarı, EPDK’nin tarife ile ilgili kararları ve maliyet unsuru olan alım - işletme giderlerindeki değişim dikkate alınarak belirlendiğini belirtti. EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz, yaptığı açıklamasında elektrik tavan fiyatının 4.200 TL’den 3.659 TL’ye düşürdüklerini, böylelikle sanayi elektriğinde gelecek ay %12 indirim yapılmasını beklediklerini belirtti. Yurtiçi pompa fiyatları Ocak ayında, Motorin’de %4.44 ve Benzin’de %8.63 oranında artış gösterdi. Bu şekilde Motorin ve Benzin arasındaki fiyat farkı 1.91 TL’e oldu. AA haberine göre, ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA), küresel petrol stoklarında beklenen artışın fiyatları aşağı yönlü baskılayacağına işaret ederek bu yıla ilişkin petrol fiyatı tahminini aşağı yönlü revize etti. EIA'nın "Ocak 2022 Kısa Dönem Enerji Görünümü Raporu"nda, bu yıl için Brent türü ham petrolün ortalama varil fiyatının 83,10 dolar olacağı tahmin edildi. Bu rakam aralık ayı raporunda 101,48 dolardı. Raporda, Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varil fiyatının da bu yıl için 77,18 dolar olacağı öngörüldü. WTI'nın varil fiyatı aralıkta 95,22 dolar olarak tahmin edilmişti. Gelecek yıl ise Brent türü ham petrolün varil fiyatının 77,57 dolar, WTI türü ham petrolün varil fiyatının ise 71,57 dolar olması bekleniyor. Rusya'nın petrol arzına ilişkin belirsizliğin özellikle 2023'ün başlarında devam edeceğine işaret edilen raporda, Çin'deki salgın kısıtlamalarının hafifletilmesi ve küresel ekonomik duruma ilişkin endişelerin talep görünümündeki belirsizliği artırdığı belirtildi. Ayrıca, küresel petrol üretiminin tüketimden daha fazla olması nedeniyle, küresel petrol stoklarının gelecek iki yılda artacağı tahmin ediliyor. Dünyaca ünlü haber ajanslarına emtia yorumları hazırlayan İngiliz analist John Kemp, enerji piyasası uzmanlarıyla yaptığı araştırmaya göre yayımladığını söylediği sekizinci raporunda; brent petrol fiyatları önümüzdeki 5 yıl 90 dolar ortalamasında seyredeğini belirtti. Rapora göre; 2022’deki 99 dolarlık fiyat düşecek, 2023’te tahmini ortalama 87 dolar olacak. 2023 tahminleri aslında kümelenmiş durumda. Araştırmaya katıların yarısı ortalama fiyat bandının 80 ila 95 dolar arasında; %90’ından fazlası ise 70 ila 105 dolar arasında olmasını bekliyor. Hem 2023-2024 için kısa vadeli tahminler hem de 2025-2027 için daha uzun vadeli tahminler, pandemiden önceki karşılaştırılabilir tahmin ufuklarından çok daha yüksek standart sapmalarla karakterize ediliyor. Yahoo’nun piyasa yazarı Ines Ferre de ünlü şirketlerin benzer tahminlerini yayınladı. Ferre’nin yazısında göre, Citi, brent petrol fiyatının 2023’te 80 dolar, WTI’nin (West Texas Intermediate) 75 dolar olacağını öngörüyor. JPMorgan brent petrolün ortalaması için 90 dolara işaret ederken; OPIS brent petrolün 95- 96 dolar bandında, WTI’nin 90 dolar olacağını öne sürüyor. ABD’nin enerji veri merkezi Enerji Bilgi Yönetim İdaresi ise tahminleri bir çıta yükseltti ve “2025- 2050” öngörülerini yayımladı : “2025 gibi brent petrolün nominal fiyatı varil başına 67 dolar olacak. 2030 gibi 79 doları görmesi bekleniyor. 2040 gibi fiyatların 84 dolar civarı seyretmesi, 2050 gibi de 90 dolar olması bekleniyor.” AB dönem başkanı İsveç'in resmi sosyal medya hesabından yapılan paylaşımda, Rus rafineri petrol ürünlerine yönelik ambargosu 5 Şubat'ta yürürlüğe girecek AB ülkelerinin bu ürünlerin fiyatını sınırlamakta uzlaşı sağladığı belirtildi. Paylaşımda, "AB ülkelerinin büyükelçileri, Rus petrol ürünlerine tavan fiyatı onayladılar." ifadesi kullanıldı. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de Twitter hesabından,"G7 ile Rus petrol ürünlerine tavan fiyat koyarak Rusya'nın gelirini azaltırken istikrarlı küresel enerji piyasalarını güvence altına alıyoruz." paylaşımında bulundu.
Döviz Kurları:
TCMB 31 Ocak 2023 kapanış verilerine göre, USD döviz satış kuru bazında %0.48’lik artış ile 18,82 TL; EUR döviz satış kuru bazında %2.06’lık artış ile 20,38 oldu. EUR/USD paritesi ise Ocak ayında %1,58 artarak, 1.0829 seviyesine yükseldi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Ocak ayı Piyasa Katılımcıları Anketine göre; katılımcıların cari yıl sonu döviz kuru (ABD Doları/TL) beklentisi bu anket döneminde 23,12 TL olmuştur. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise bir önceki anket döneminde 22,77 TL iken, bu anket döneminde 23,43 TL olarak gerçekleşmiştir. Investing haberine göre; Morgan Stanley döviz stratejistleri, dolar için 2023 yılsonu tahminlerini düşürdü. Kurum dolar endeksinin, yılı 98 seviyesinde tamamlayacağını ve doların özellikle euro karşısında zorlanacağını düşünüyor. Döviz stratejistleri bir notta, "Küresel büyüme canlılık işaretleri gösteriyor, makro ve enflasyon belirsizliği azalıyor ve USD taşıma, avantajını hızla kaybediyor." diye yazdı. Morgan Stanley'in yeni tahminlerine göre euro/dolar, yılsonunda 1,15 seviyesinde olacak ve bu da bir önceki tahminleri olan 1,08'e göre önemli bir revizyon anlamına geliyor. Öte yandan Morgan Stanley stratejistleri ayrıca yurt içindeki büyüme zorluklarına atıfta bulunarak İngiliz sterlininin 2023 için negatif getiri kaydetmesini bekliyor. Gelişmekte olan piyasalarda ise yıl sonuna kadar yaklaşık %5'lik bir artış öngörülüyor. Bank of America döviz stratejistleri, euro’nun 2023 yılında dolar karşısında güçlenmesini beklediklerini söyledi. EUR/USD paritesinin 2023 sonunda 1,10'a ve 2024'te 1,15'e, uzun vadeli dengesine doğru güçlenmesini bekleyen analisterlere göre EUR/USD şimdiden konsensüsün 2023 sonu tahminine çok yaklaştı. ECB artık şahinleştiği için Euro için bir endişe kaynağı olmaya devam ediyor. Ayrıca stratejistler, 1,09'u EUR/USD için bir "dönüm noktası" olarak vurguladı. ING döviz stratejistlerine göre EUR/USD, 2023'te yükselmeye devam etmeli. Paritenin 2023 ve 2024 yıllarında "önemli ölçüde daha yüksek" işlem görmesinin önünü açabilecek "daha iyimser bir ortam" görülüyor. Sonuç olarak ING'nin yeni EUR/USD tahminleri, paritenin bu yıl 1,08 ile 1,15 arasında işlem göreceğini ve 2024 yılında 1,18'e kadar yükseleceğini öngörüyor.
Yurtiçi Fiyat ve Maliyet Endeksleri:
TUİK verilerine göre, 2023 yılı Ocak sonu itibariyle TÜFE ve Yİ-ÜFE ortalaması bir önceki aya göre %5,40; bir önceki yılın Aralık ayına göre %5,40 ve bir önceki yılın aynı ayına göre %72,07 artış olarak gerçekleşti. TÜİK verilerine göre; Yİ-ÜFE (2003=100) 2023 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre %4,15, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,15, bir önceki yılın aynı ayına göre %86,46 ve on iki aylık ortalamalara göre %125,53 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %101,51, imalatta %70,49, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %237,14 ve su temininde %116,64 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %60,98, dayanıklı tüketim malında %69,42, dayanıksız tüketim malında %97,14, enerjide %188,23 ve sermaye malında %60,19 artış olarak gerçekleşti. Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %6,08 artış, imalatta %5,12 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %3,13 azalış ve su temininde %2,15 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında %3,46 artış, dayanıklı tüketim malında %7,34 artış, dayanıksız tüketim malında %8,19 artış, enerjide %0,64 azalış ve sermaye malında %6,29 artış olarak gerçekleşti. Yıllık en düşük artış; %28,97 ile ana metaller, %43,33 ile kağıt ve kağıt ürünleri, %47,77 ile kauçuk ve plastik ürünler alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme %237,14, diğer madencilik ve taş ocakçılığı ürünleri %147,26, diğer metalik olmayan mineral ürünler %145,09 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Aylık en yüksek azalış; %9,00 ile ham petrol ve doğal gaz, %3,13 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık içecekler %20,42, kömür ve linyit %15,37, diğer ulaşım araçları %13,57 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.