Prof. Dr. Ali Rıza Büyükuslu
Endüstri 5.O ve Yapay Zeka Devrimine Uyum İçin Liderlik 5.0
Dünyanın birçok ülkesinde iş dünyasını en çok zorlayan konulardan birisi yeni bilim dalgasının beraberinde getirdiği her geçen gün inanılmaz gelişen dijital teknoloji devrimlerinin neden olduğu iş modellerine adaptasyon ve organizasyonel dönüşümü en iyi şekilde yönetmektir. İşletmeleri yalnızca ekonomik dalgalanmalar, jeopolitik istikrarsızlıklar, COVID-19 salgınının sonrası oluşan kalıcı davranışsal etkiler değil aynı zamanda değişen üretim modelleri, toplumsal sosyolojik yapılar, dijital teknolojinin dönüştürdüğü süreçler ve insanlar üzerindeki ilerici zihinsel devrim ve makineler-akıllı sistemlerle birlikte değişen yaşam formlarının insan ötesi etkileri inovatif liderleri organizasyonel dönüşümü nasıl yönetecekleri konularında ön almaya ve stratejik iş planları üzerinde kafa yormaya zorlamaktadır.
Söz konusu dönüşüm şirkette dayanıklılığı artırmak, çevik şirket olma yönünde değişmek, bunu başarmak için sürekli öğrenen organizasyon olmak ve tüm bunları yaparken rekabet avantajını rakiplerden önce yakalamak için nasıl hızlı olunması gerektiği yönünde yeni stratejik iş modellerine geçmeyi gerektirmektedir. Örneğin; İş yerinden veya uzaktan çalışma ya da her iki çalışma sistemini birlikte uygulama yani çalışma modelleri arasında doğru dengenin nasıl bulunacağına, çalışanların değişim esnasındaki zihinsel sağlığının-iş verimliliğinin-motivasyonunun nasıl korunacağına ve hızlı teknolojik değişim zamanında yeni kurumsal reaksiyonların özellikle yetenek ve becerilerinin güncellenmesi noktasında nasıl sağlanacağına yönelik süreçlerin iyi yönetilmesi gerekmektedir.
Önümüzdeki yıllarda şirketlerin karşılaşacağı en önemli organizasyonel dönüşüm unsurları:
-İşletmede dayanıklılığı güçlendirmek
-Hızlı üretme ve operasyonel süreçlerde hızlanma (özellikle yenilikçi ürün ve hizmetleri tüketici ile en hızlı tanıştırma,ulaştırma)
-Hibrit çalışma: İş yerinde ve uzaktan çalışmanın mükemmel dengesini sağlama
-Başta yapay zekaya teknolojileri ve büyük veri olmak üzere ileri teknoloji gelişimleri, akıllı sistemleri işletmelere entegre etmek dijitalleşmeye geçmek
-Şirketlerini yüksek nitelikli insan kaynağı yani en iyi-en entelektüel sermaye için çekim merkezi yapmaları, en iyi çalışanı elde tutmak için İnsan Kaynağı politikaları geliştirmeleri gerekmektedir.
-Mevcut iş gücü ile yeni işe girmiş çalışanlar arasındaki yetenek uçurumunun kapatılması, teknolojik ilerleme karşısında şirketin dijital yetenek düzeyini en üst seviyede tutmak yetenek geliştirmek veya yeniden yetenek kazandırmak için şirket içi veya dışı eğitim programları organize edilmelidir.
-Özellikle şirket üretim hattı, orta ve üst yönetim kademelerinin master+doktora düzeyinde entelektüel çok kültürlü, çok yetenekli ve çok fonksiyonel ilham veren liderlik kapasitesi olan yöneticilerden oluşmasına özen gösterilmeli
-Şirkete liderlik yapacak kadronun dünyadaki gelişmeleri kavrayabilen, evrensellik, yerellik, çeşitlilik, eşitlik, takım çalışması ve yönetime katılım konularında anlamlı ilerleme kaydetmiş, bilimsel yönetimsel ve devrimci vizyona sahip olmaları önem arz etmektedir.
-Diğer taraftan ‘Verimlilik’ konusu kurumsal dönüşümün öncelikli amaçları içinde ilk sırada yer alıyor. Verimliliği artırmak, maliyetleri düşürmek, kaliteyi artırmak, acil krizleri yönetmek, kayıpları azaltmak, aynı işi daha az kaynakla yapmak yani kaynakları en optimal kullanmak gerekmektedir.
Büyük ölçekte yaşanan teknoloji ve sanayi devrimlerinin dinamiklerini yakalayabilmek ve varlıklarını sürdürebilmeleri için şirketlerin de aynı büyüklükte değişime ve dönüşüme imza atması kaçınılmazdır.
Bilim ve teknoloji çağının öngördüğü endüstriyel transformasyona-dijitalleşmeye uygun olarak organizasyonel değişimi yönetmek için bütüncül entegre bir yaklaşım gereklidir. Her şeyden önce, şirketlerin hedeflerini yeni bir sermaye birikim ve stratejik iş modeli çerçevesinde belirlemeleri, yani bünyelerine uygun, net bir işletme eylem planı geliştirmeleri, şirket içi yeni yönetim-organizasyon modelini, yeni yetkinlikleri, ürolleri ve sorumlulukları tanımlamaları gerekir. Unutmamak gerekir ki söz konusu dönüşüm için sıra dışı üst düzey kalibre ve rafine yöneticiler, şirket içi zihinsel devrim ve üstlenilen dönüşümün türü ne olursa olsun, şirketin merkezine şirketin entelektüel yani beşeri sermayesini koymak son derece önemlidir. Başka bir ifade ile; Şirketin yetenek düzeyini geliştirmeye ve kurumu ileriye taşıyacak liderliğe yatırım yapmaya güçlü bir şekilde odaklanılmalıdır.
Önümüzdeki yıllarda dalga dalga tsunami etkisi ile şirketleri daha da değişime zorlayacak makro-mikro ekonomik gelişmeler, yıkıcı teknolojik inovasyonlar ve daha da önemlisi gittikçe daha da acımasız hale gelen küresel iklim krizi kaynaklı yeni baskılara, yeni durumlara, yeni zorluklara ve aynı zamanda yeni fırsatlara uyum sağlamaya hazır bir ölçekte kurumsal organizasyonel değişimin gerçekleşebilmesi sağlanmalıdır.