Gürkan Hüryılmaz
GENEL GÖRÜNÜM
Değerli Meslektaşlarımız
Birçok şirket ve profesyonel tarafından merakla beklenen 2022 yılı ücret artışları konusunu, Satınalma ve Tedarik profesyonelleri özelinde ele alarak beklenti anketimizi gerçekleştirdik. Anket sonuçlarını TÜSMOD sayfamızda interaktif grafik ile açıklıyor olacağız. 2022 yılı tüm meslektaşlarımız için ilave zorluklar ile başladı. Artan işçilik, enerji ve nakliye maliyetleri üreticilerin TL bazlı maliyetlerini yükseltiyor. Ancak, bazı üreticilerin döviz kuru yükselirken gösterdikleri hızlı fiyat artışı reaksiyonunu, döviz kuru düştüğünde aynı hızda yapmadıklarını gördük. Hatta, fiyat düşürmek yerine fiyat artışına gitmeye çalışan üreticiler ile de karşılaştık. 2021 yılındaki maliyet ve kur artışlarının neredeyse tamamı üreticiler tarafından fiyatlanmıştı. Satınalma profesyonelleri olarak, şu dönemde üreticilerimizin maliyet analizleri doğru şekilde yaparak, mümkün olduğu kadar fiyat artışına gitmeden ilk çeyreği yönetmelerini bekliyoruz.
IPSOS haberine göre; Zorlu bir 2021'in ardından, küresel kamuoyu 2022 için ümitli ve 2022'nin daha iyi bir yıl olacağını belirtiyor. Ipsos’un 33 ülkede gerçekleştirdiği Global Advisor araştırmasına göre; Covid-19 etkisiyle geçen bir yılı daha sonlandırırken, kamuoyu 2022'nin neler getireceğine odaklanıyor. 2020'den bu yana trend verisini takip ettiğimiz dokuz sorudan dördü oldukça belirgin bir değişim gösteriyor ve küresel kamuoyu nezdinde 2022 ile ilgili daha iyimser bir bakış açısı çiziyor. Herhalukarda çevre ve artan fiyatlarla ilgili endişeler devam ediyor. Ve Covid-19 ile ilgili olarak çoğunluk daha fazla aşılama oranları beklerken, küresel kamuoyunun yarısı (%47) virüsün yeni ölümcül bir versiyonunun çıkacağını bekliyor. Araştırmaya katılanların yarısından fazlası (%56), 2022 yılında dünyanın %80'inden fazlasının en azından bir doz Covid-19 aşısı olacağına inanıyor. Bu konuda Latin Amerikalılar en iyimser; %81 Peru, %76 Brezilya ve %69 Şili... Araştırmaya Türkiye'den katılanların %67'si de bu konuda hem fikir. Avrupalılar ise daha geniş kapsamlı aşı dağılımı konusunda daha şüpheciler; %42 Fransa, %38 İsviçre ve %33 Almanya. Araştırmaya katılanların çoğu 2022 yılında iklim değişikliğinin neden olduğu daha çok olay göreceğiz diyor. %60'lık bir kesim ülkelerindeki aşırı hava olaylarının daha çok olacağını belirtiyor. 2021 yılında birçok Avrupa ülkesinin sellerden etkilenmesi nedeniyle bu konudaki görüşe katılımcda Avrupa ülkeleri yüksek oranda seyrediyor: %72 Hollanda, %69 İngiltere, %66 Belçika. Araştırmaya Türkiye'den katılan bireylerin de %66'sı aşırı hava olayları bekliyor. %45, insanların 2019'a oranla daha az uçağa bineceğini bekliyor. Asya ülkelerinde bu görüşe katlım daha yüksek: %68 Çin, %67 Singapur ve %66 Malezya. Araştırmaya katılanların büyük çoğunluğu (%75) ve Araştırmaya Türkiye'den katılanların %77'si ülkelerindeki fiyatların gelirlerinden daha hızlı artacağını bekliyor. Dünya çapında çoğu insan böyle düşünürken araştırmaya Japonya'dan katılanların sadece %33'ü bu konuda hem fikir (bu da ülkede on yıllardır görülen deflasyona bağlı olarak değerlendiriliyor). Sadce üçte birlik bir kesim (%35) dünya çapında borsaların birden çökeceğini bekliyor. Küresel olarak, %40'lık bir kesim borsaların çökeceğini beklerken, daha fazla oranda kişi borsanın stabil durumda olacağını 2021'de olduğundan daha çok bekliyor. Ofislerde düzenli olarak çalışmalara dönüleceği için %71, ülkelerindeki şehir merkezlerinin daha yoğun olacağını tahmin ediyor. Çin'de her 10 kişiden dokuzu (%87) bu tahmini iletiyor. Güney Amerika da benzer oranda (%78) şehir merkezlerinin yoğunlaşacağını belirtiyor, bu ülkeler Arjantin, Brezilya ve Kolombiya olarak sıralanıyor. Araştırmaya Türkiye'den katılanların %70'i bu konuda hem fikir. Küresel olarak, her 10 kişiden üçü (%28) ülkelerindeki insanların birbirlerine karşı daha toleranslı olacağını bekliyor. Hindistan'da bu beklenti %60'larda iken Fransa'da %9'lara iniyor. Araştırmaya Türkiye'den katılanlarda bu oran %32. Araştırmaya katılanların yarısından fazlası (%57) insanların artık daha sanal bir dünyada yaşayacağını düşünüyor. Bu oran Türkiye'de hemen hemen 10 kişiden 8'i bulurken (%77), İngiltere'de %44, Suudi Arabistan'da (%36) ve Japonya'da %18'lere düşüyor. Her 10 kişiden dördü (%38) ülkelerindeki hükümetler tarafından büyük teknoloji şirketlerine katı kurallar getirileceğini düşünüyor. Global Trendler 2021 Araştırmamıza göre %83'lük bir kesim sosyal medya şirketlerinin fazla güçlü olduklarını belirtiyordu. Her 10 kişiden dördü ülkelerindeki bir şehrin doğal bir afetten etkileneceğini bekliyor. Bu oran ABD'de %63 ve Türkiye'de %58'e çıkıyor. Öte yandan İskandinavlar doğal afet beklentisinin en az olduğu ülkeler olarak görülüyor: İsveç %24, Danimarka %21... Her 10 kişiden dördü yabancı bir hükümet kanalıyla hacker'ların küresel bir IT çöküşüne neden olacağını bekliyor. Armageddon? Her üç kişiden biri (%34) dünyada herhangi bir anlaşmazlıkta nükleer silahlar kullanılabileceğini düşünüyor. Bu oran araştırmaya Türkiye'den katılan bireylerde %52'ye çıkıyor. Her 10 kişiden yedisi (%14) 2022'de uzaylıkların dünyayı ziyaret etmesini bekliyor, bu konuda Hindistanlılar her zaman olduğu gibi çoğunlukta... Normal olarak %77'lik bir kesim 2022'nin daha iyi bir yıl olacağı beklentisinde... Bu umut, Japonya'da %54'den Çin'de %94'e kadar yükseliyor. Araştırma'ya Türkiye'den katılanların da %59'u bu beklentide. 2021 birçok ülke için 2020'den daha iyi olacağa benziyordu. 2020'de sorduğumuzda %90'luk bir kesim 2020'nin ülkeleri için kötü bir yıl olduğunu belirtmişlerdi. Bu yıl da 2021'i sorduğumuzda 2021'i kötü olarak değerlendirenlerin oranı %77'ye düştüğünü görüyoruz. Sadece %56'lık bir kesim 2021'nin kendileri ve aileleri için kötü bir yı olduğunu belirtiyor. geçtiğimiz yıl bu %90 idi. Araştırmaya Türkiye'den katılan bireylerin de %85'i bu görüşte. Çoğu yeni yılda olduğu gibi her dört kişiden üçü 2022'de kendileri ve diğer insanlar için belirli birşeyler yapmak konusunda kişisel dilekleri olduğunu belirtiyor. Bu konuda en az dilekleri olanlar ise Japonya (%44) ve İsveç (%23). Genel olarak, küresel ekonomiyle ilgili daha fazla iyimserlik var. Dünya çapında her beş kişiden üçü küresel ekonominin gelecek yıl daha güçlü olacağını belirtiyor. Bu beklenti 2020'de %54 idi. Araştırmaya Türkiye'den katılan bireylerde bu oran %40.
Tüm bu gelişmeler altında, emtia fiyat analizleri aşağıdaki şekilde ele alınmıştır.
Selamlarım ve Saygılarımla.
Metal-Demir-Çelik:
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Bakır fiyatları Aralık ayını %0.90’lık artış ile 9.691 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Bakır Stokları ise aynı ay için %16.42’lik artış gösterdi. Uluslararası Bakır Çalışma Grubu'na (ICSG) göre, küresel rafine bakır pazarının 2022'de önemli bir fazla vermesi bekleniyor. Capital Markets analistleri; 2022 fazlasının rafine üretimde %3,9'luk bir artış varsayımına dayandığını ve bakır talebinin %2,4 artmasının beklendiğini belirtti. Commerzbank emtia analistlerine göre bakır talebinde bir artış beklense de, bu arzdaki artışı geçemeyecek seviyede olacak. Dünya Bankası fiyatlarda gelecek yıl %5 gerileme bekliyor. Bakır üreticisi Codelco, bakır fiyatlarının bir yılda 3.80-3.90 USD/lb (~1.000 USD/ton) arasında düşmesini bekliyor. Avustralya Sanayi Bakanlığı Aralık ayı raporuna göre; yüksek fiyatlar, ekonomik toparlanmanın devam etmesi ve düşük emisyon teknolojisinde bakırın yaygınlaşması yoluyla 2022'de desteklenecek. Yeni maden arzının devreye girmesiyle birlikte fiyatların 2023 yılına kadar ton başına 8.500 USD seviyesine gerilemesi bekleniyor. Goldman Sachs, bakır fiyatlarının 2022'de ton başına ortalama 11.875 dolar, 2023'te 12.000 dolar, 2024'te 14.000 dolar ve 2025'te 15.000 dolar olabileceğini tahmin ediyor. Liberum’un bakır fiyat tahmini 2022 için 7.800$/mt, 2023 için 6.698$/mt ve 6.635$/mt olurkenb; Standard Chartered Bank'ın tahmini 2022 için 9.150$/mt ve 2023 için 8.300$/mt seviyesinde yer aldı. Fitch, ortalama bakır fiyatlarının 2021'deki 9.285$/tondan bu yıl 9.200$/tona, 2023'te 8.700$/tona düşmesini ve ardından 2025'te 8.400$/tona inmesini bekliyor.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Alüminyum fiyatları Aralık ayını %6.47’lik artış ile 2.806 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Alüminyum Stokları ise aynı ay için %4.24’lük artış gösterdi. Alaşımlı Alüminyum fiyatları ise Aralık ayını %12.40’lık azalış ile 2.140 USD/ton seviyesinde tamamladı. Analistlere göre, Alüminyum fiyatları, özellikle Avrupa'da yüksek enerji fiyatları, büyük açıklara ilişkin beklentileri güçlendirdiği için iki ayın en yüksek seviyesini geçti. Avrupa'da enerji krizi ile ilgili hızlı ve kalıcı çözümün olmadığına dikkat çeken analistler fiyatlar gevşese bile risklerin kaybolduğu anlamına gelmeyeceğine işaret etti. Alcoa Corp, Avrupa'da artan enerji fiyatları nedeniyle İspanya'da bulunan alüminyum üretim tesisinin faaliyetlerini iki yıl için durdurma kararı aldı. Alcao, rekabetçi fiyatlarla üretim yapamadığı iddiası ile yıllardan bu yana San Ciprian tesisini kapatmaya çalışıyor. Alınan 2 yıllık üretim durdurma kararının tesinin gelecekte yeniden faaliyete geçmesine imkan vermesi bekleniyor. Beklenen arz sınırlamalarına karşı artan talepten hareketle, 2022'de yıllık ortalama fiyatın yıllık bazda %6 artması bekleniyor. Japon alıcıların, Ocak-Mart dönemi için alüminyum sevkiyatında 177 dolar/ton primde anlaştığı ileri sürüldü. Kaynaklar, anlaşılan ücretin bir önceki çeyreğe göre %20 daha düşük olduğunu belirtti. Ekim-Aralık 2021 çeyreğinde 220 dolar/ton primde uzlaşı sağlanmıştı. Üreticilerin başlangıçtaki öneri ise 193-195 dolar/tondu. Avustralya Sanayi Bakanlığı Aralık ayı raporuna göre; Gine'deki enerji kıtlığı, emisyon kısıtlamaları ve siyasi istikrarsızlık, birincil alüminyum üretimini kısıtladı ve son zamanlarda Londra Metal Borsası (LME) alüminyum spot fiyatını 13 yılın en yüksek seviyesine çıkardı. Raporda, dünya talebinin güçlü kalması beklentisi ile birincil alüminyum fiyatlarının 2023'te ton başına ortalama 2.680 USD/ton olacağı tahmin ediliyor.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Nikel fiyatları Aralık ayını %3.52’lik artış ile 20.900 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Nikel Stokları ise aynı ay için %10.91’lik azalış gösterdi. Outokumpu paslanmaz çelik Ocak 2022 prim fiyatlarını; 430 kalite için 56 EUR/ton artış, 304 kalite için 113 EUR/ton azalış ve 316 kalite için 123 EUR/ton azalış ile açıkladı. Analistlere göre; Paslanmaz çelik kullanımına ve elektrikli araç akülerine yönelik güçlü talep ve arz yönlü kesintiler, fiyatları yukarı yönlü destekliyor. Dünya haberine göre; S&P Global Intelligence tarafından hazırlanan raporda, başlıca üretici Endonezya’nın üretimini artırmasıyla birincil nikel arzının EV sektöründen gelen talebin üzerine çıkmasının beklendiği belirtiliyor. Rapora göre bu durum Londra’da 2022’de nikel fiyatlarını baskı altında tutacak.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Çinko fiyatları Aralık ayını %8.39’luk azalış ile 3.630 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Çinko Stokları ise aynı ay için %25.54’lük artış gösterdi. Dünya haberine göre; Tradingeconomics tarafından yapılan analizde fiyatların gelecek 12 ayda 2.914 dolar seviyesinden işlem görmesi bekleniyor. Yeni yılda Brezilya, Çin, Hindistan, Kazakistan ve Meksika’da üretimin artacağı beklentisi fiyatlar için baskı unsuru olarak gösteriliyor. Bu arada çeliğin galvenizlenmesinde kullanılan çinkonun, Çin’de gayrimenkul pazarındaki yavaşlamayı da hissedeceği belirtiliyor. Ancak orta ve uzun vadede fiyatların güçleneceği tahminleri yapılıyor. Çinko yenilenebilir enerjide korozyona karşı koruma amaçlı kullanılıyor. Ayrıca çinko enerji pil depolama alanında gelişmeler yaşanıyor. Bununla birlikte, Çin’de üretimin düşmesiyle birlikte çinko fiyatlarının 2022-25 döneminde yüksek kalması bekleniyor. Avustralya Sanayi Bakanlığı Aralık ayı raporuna göre; LME çinko spot fiyatlarının, hükümet altyapı programlarının fiyatları desteklemeye yardımcı olmasıyla birlikte, 2022'de ton başına ortalama 2.990 ABD Doları olacağı tahmin edilirken; üretimin artması ve tüketim artışının normalleşmesiyle birlikte fiyatların 2023'te ton başına 2.675 ABD Dolarına düşmesi bekleniyor.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Kurşun fiyatları Aralık ayını -%0.68’lik azalış ile 2.328 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Kurşun Stokları ise aynı ay için %4.55’lik azalış gösterdi. Aynı dönem için LME Kalay fiyatları ise %1.57’lik artış ile 39.615 dolar/ton olurken, LME Kalay stokları %61.60’lık artış gösterdi. Dünya haberine göre; Çin’de lityum bataryaların pazarı ele geçirmeye başladığı elektrikli bisikletlerden geri dönüştürülmüş pillerden yapılan ikincil üretim artıyor. Ayrıca nikel/lityum bataryaların kullanıldığı elektrikli araçlara kayışın kurşun-asitle çalışan benzinli araç talebini azaltması nedeniyle enerji geçişi analistlere göre kurşun fiyatlarını aşağı yönlü etkileyecek. Dünya Bankası, 2022’de kurşun fiyatlarının %5 gerilemesini bekliyor.
Demir Cevheri fiyatları, Aralık ayını %17.65’lik artış ile 120 dolar/ton seviyelerinde kapattı. Dünya haberine göre; analistler demir cevheri fiyatlarındaki oynaklığın 2022’de süreceği tahmin ediliyor. Önümüzdeki yıllarda Çin’in karbonsuzlaşma girişimiyle birlikte ülkenin yüksek fırınlarında kapanmalar yaşanması ve 2020-22 döneminde pik demir üretimini 18 milyon ton azaltması öngörülüyor. Yüksek kaliteli demir cevheri talebi ise bu süreçte artabilir. Safl ık oranı artan demir üretiminde daha az kok kömürü kullanılıyor ve verimlilik de artıyor. Böylelikle daha az karbon emisyonu yayıyor. Bu arada Çin’in yılbaşından bu yana demir hurda ithalatında önemli bir artış görüldü. 2022 ve sonrasında ülkenin çelik üretiminde daha fazla hurda kullanılması bekleniyor. Çin dışırdaki çelik üreticilerinin çelik çıktısının da daha ılımlı seviyelere geleceği tahmin ediliyor. Öte taraftan demir cevheri arzını artırma çabaları yetersiz kalabilir. sürüyor. Üretime yönelik çevresel, sosyal ve yönetişim kriterlerinin zorlaşması Avustralya’da maden projelerini ve Brezilya’da planlanan yeniden maden açılışlarını geciktirebilir. Ayrıca enerji maliyetlerindeki artış da üretim tarafındaki sıkıntıları artırabilir. Çin'de gösterge demir cevheri vadeli işlemleri, üç yılda ilk kez yıllık düşüşe hazırlanıyor. Yılı iniş çıkışlarla geçiren demir cevheri, Pekin'in iklim değişikliği ile mücadele için çelik üretimini kısma girişimine kadar rekor düzeye çıkmıştı.
Plastik ve Kauçuk:
Aralık ayında plastik fiyatlarında ortalama %0.36’lik artış görülürken, en yüksek artış %3.40 ile EVA fiyatlarında görülürken, en yüksek düşüş %2.04 ile PVC fiyarların görüldü. Chemorbis haberlerine göre; Çin ve Güneydoğu Asya’daki PP ve PE oyuncuları, geçtiğimiz iki hafta içinde hem bölgedeki hem de denizaşırı tedarikçilerden Ocak ayı tekliflerini düşüşlerle alıyor. Bölgedeki poliolefin piyasaları, 2022 yılına sayılı günler kala Ekim ayından bu yana süregelen istikrarlı düşüşü devam ettirdi. Düşük sezon ve Omicron kaynaklı belirsizlik nedeniyle bölge genelinde talep durgun kalırken, özellikle Çin ve Güney Kore‘de planlananlar olmak üzere yeni kapasitelere ilişkin endişeler devam etti. Rahat arz ve azalan talebin yanı sıra, özellikle Güney Kore malları için hem Çin hem de Güneydoğu Asya’da rekabetçi tekliflerin ortaya çıkması da spot fiyatlar üzerinde baskı kurdu. Önde gelen Suudi Arabistanlı bir üreticinin bir distribütörü, tedarikçinin geçen aya kıyasla Ocak tekliflerini AYPE için 40$/ton, LAYPE ve homo PP rafya için 30$/ton ve YYPE için ise 10$/ton düşürdüğünü bildirdi. Orta Doğulu bir tedarikçi, bölgedeki piyasalara verdiği PE tekliflerini Aralık ortasına kıyasla 10-30$/ton düşürerek, CIF Güneydoğu Asya, peşin ödemeli bazında YYPE ve LAYPE film için 1230-1250$/ton ve AYPE film için ise 1550-1560$/ton seviyelerine getirdi. Bölgedeki yurtiçi piyasalarda, Malezyalı bir üretici de Aralık ayına kıyasla yurtiçi piyasaya YYPE ve AYPE tekliflerini 300MYR/ton (72$/ton), homo PP rafya ve enjeksiyon tekliflerini 500MYR/ton (119$/ton), ve PP kopolimer tekliflerini ise 400MYR/ton (96$/ton) düşürdü. Piyasa kaynaklarına göre, Avrupa’da Ocak ayı stiren kontratları Aralık ayına kıyasla 119€/tonluk bir artışla 1683€/tonda yer aldı.
Kağıt ve Kereste:
Yurtiçi kağıt fiyatlarındaki artış Aralık ayında da devam etti. Yılın son ayında ortalama artışlar %22 seviyelerinde görülürken, TÜSMOD Kağıt fiyat endeksinin 2021 yılındaki artışı %141.90 oldu. Yurtiçinde kağıt tedariğindeki sorunlar ve fiyat artışları devam ederken, yurtdışından da fiyat artış haberleri gelmeye devam ediyor. Navigator Company bu nedenle, temizlik kağıdı ürünleri için bir ek ücret açıkladı. Portekizli The Navigator Company, temizlik kağıdı fiyatlarını 15 Ocak'tan itibaren %15 artırmayı planlıyor. Şirket, artışa neden olarak; enerji, doğal gaz, kağıt hamuru, kimyasal ürünler ve nakliye gibi girdi maliyetlerindeki "önemli ve beklenmedik" artışları gösteriyor. Kağıt fiyatlarının gelecekte daha da artabileceğinin göz ardı edilmemesini belirten şirket, fiyat artışının gelişen piyasa koşullarına göre düzenli olarak gözden geçirileceğini belirtti. Navigator Company Aralık ayı içinde UWF baskı ve yazı kağıt fiyatlarını 3 Ocak’tan itibaren %10-15 arasında arttıcağını duyurmuş, sürprimin de 50 EUR/ton’dan 100EUR/ton’a çıkacağını anons etmişti. Baskı, yazı ve ambalaj kağıdı üreticisi Sappi, enerji maliyetlerinin sürekli artması nedeniyle satış fiyatlarını daha da artıracağını söylüyor. Şirket, Ocak ayı için açıklanan ve uygulanan artışlara ek olarak, en geç Şubat 2022'nin başında uygulanacak ürün segmentine bağlı olarak %10-25'lik fiyat artışları olacağını duyurdu. Sappi, hammadde ve nakliye için halihazırda yüksek maliyet artışlarına ek olarak, enerji maliyetlerinde sürekli bir artış olduğunu ve bunun Sappi ve tüm endüstri için bir zorluk teşkil ettiğini açıklıyor. Şirket, Avrupa Birliği'ni, yerel yönetimleri ve yetkilileri, değişken enerji piyasalarını yapısal olarak ele almaya çağırıyor. Orman ürünleri şirketi SCA, Avrupa'da Northern Bleached Softwood Kraft (NBSK) küspesinin fiyatını Ocak ayı itibariyle 40$/ton arttıracağını açıkladı. SCA, Avrupa'daki ana pazarında NBSK hamuruna olan talebin güçlü olmaya devam ettiğini ve üretici stoklarının düştüğünü duyurdu.
Enerji ve Petrol:
Yurtiçinde Elektrik ve Doğalgaz fiyatları 2022 yılında artış ile açıklandı. Habertürk’e göre; 1 Ocak 2022 sabahı EPDK tarafından açıklanan elektrik zammı Resmi Gazete'de yayınlanmasıyla birlikte yürürlüğe girdi. EPDK'dan yapılan yazılı açıklamada şu ifadeler kullanıldı: "Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından kabul edilen yasa kapsamında kademeli tarife uygulamasına geçildiği belirtilerek, "Kademeli tarifenin hedefi dar gelirli vatandaşlarımızı korumak ve enerji kullanımında tasarruf ve verimliliği artırmaktır. Bilindiği üzere pandemi koşulları sebebi ile hammadde fiyatlarında yaşanan artışlar sonucunda enerji maliyetlerinde de çok büyük artışlar meydana gelmiştir. Dünya spot piyasalarında elektrik üretiminde kullanılan kömür fiyatlarında; 5 kat, doğal gaz fiyatlarında ise 10 katlık artışlar olmuştur. Türkiye enerji sektörü de bu süreçte, küresel düzeyde ortaya çıkan olağanüstü maliyet artışlarından etkilenmiştir. Ancak kurumlarımız arasındaki iş birliği ile bu artışlar tüketicilerimize asgari düzeyde yansıtılmıştır. Ayrıca devletimiz vatandaşlarımızı bu artışlardan koruma amacıyla elektrik faturalarında yarısını, doğal gazda ise beşte dördünü karşılayarak 2021’de toplamda 100 milyar liralık bir destekte bulunmuştur." Gelinen noktada enerji piyasalarının sürdürülebilirliği, maliyet bazlı fiyatlandırmanın ve öngörülebilirliğin sağlanması için zorunlu hale gelen bir düzenleme yapıldığı aktarılan açıklamada, "Verimlilik odaklı kademeli tarifeye geçiş ile birlikte 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren mesken aboneleri için aylık 150 kWh’e kadar olan tüketim miktarları için nihai fiyat 1,37 TL/ kWh, aylık tüketimlerin 150 kWh’ın üstündeki kısmı için ise 2,06 TL/ kWh olarak uygulanacaktır." Elektrikte güvence bedelinde sanayi ve ticaret aboneleri için kilovatsaat başı birim bedeli 129,6 lira, mesken için ise 45,6 lira olarak belirlendi. BOTAŞ'ın fiyat tarifesiyle ilgili açıklamasında şu ifadeler yer aldı: 2021 yılı başından itibaren Dünya ve Avrupa enerji piyasalarındaki tüketicilerin, piyasalarda yaşanmakta olan olağandığı ve olağanüstü dalgalanmalara bağlı olarak fahiş enerji fiyatlarına maruz kaldıkları kamuoyu tarafından da yakinen bilinmekte olup, bütün dünyada yaşanan yüksek enerji fiyatları bugüne kadar tüketicilerimize aynı oranda yansıtılmamıştır. 1 Ocak 2022 tarihi itibari ile tüketicilerimizi imkânlar çerçevesinde asgari düzeyde etkileyecek şekilde doğal gaz satış fiyatlarında bir düzenleme yapılması zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere; Konutlarda kullanılan doğal gazın satış fiyatına %25; Elektrik üretimi için kullanılan doğal gazın satış fiyatına %15, Elektrik üretimi haricinde kullanılan doğal gazın satış fiyatına %50 oranında artış yapılmıştır. EPGİS, 31 Aralık Cuma akşam saatlerinde yayınladığı duyuru ile akaryakut fiyatlarına 1 Ocak'tan itibaren geçerli olmak üzere zam geldiğini duyurdu. EPGİS tarafından yapılan açıklamada "Akaryakıt Ürünlerinde Fiyat Artışı 01/01/2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere; Motorinde 1,29; Benzinde 0,61; LPG’de 0,78 TL/LT Pompa satış fiyatlarına yansıyacak şekilde artış olmuştur." ifadelerine yer verildi. Buna göre, 1 Ocak'tan itibaren Ankara'da ortalama 12,37 TL’den satılan benzinin litre fiyatı 12,98 TL olurken; ortalama 11,51 TL’den satılan motorinin litre fiyatı 12,80 TL oldu. Dünyanın en büyük enerji ve emtia ticareti şirketi Vitol'e göre, 2022’de üretim alanında yeni yatırımlar yapılmamasından dolayı petrol piyasası oynak kalmaya devam edecek ve ham petrol fiyatları yükselecek. Goldman Sachs, 2023 petrol fiyatı için yaptığı tahminde yeni açılacak üretim bölgelerinin rekor seviyeye ulaşabileceği talep karşısında çok yavaş kalabileceğini ve varil başına 100 dolar ihtimalinin göz ardı edilemeyeceğini açıkladı.
Döviz Kurları:
TCMB 31 Aralık 2021 kapanış verilerine göre, USD döviz satış kuru bazında %3.02’lik artış ile 12.35 TL; EUR döviz satış kuru bazında %2.77’lik artış ile 15.11 TL oldu. EUR/USD paritesi ise Aralık ayında %0.24’lük azalış ile 1.1319’a geriledi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Aralık tarihli Piyasa Katılımcıları Anketine göre 2021 yıl sonu döviz kuru (ABD Doları/TL) beklentisi bir önceki anket döneminde 9,98 TL iken, bu anket döneminde 13,77 TL olmuştur. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise bir önceki anket döneminde 10,93 TL iken, bu anket döneminde 15,56 TL olarak gerçekleşmiştir. Citibank analistleri EUR/USD paritesini 0-3 aylık dönem için 1.10; 6-12 aylık dönem için 1.12 ve uzun vadede 1.12 olarak tahmin ediyor. Danske Bank analistleri ise EUR/USD paritesini 1 aylık dönem için 1.13, 3 aylık dönem için 1.12, 6 aylık dönem için 1.11 ve 1 yıllık dönem için 1.10 olarak öngörüyor.
Yurtiçi Fiyat ve Maliyet Endeksleri:
TUİK verilerine göre, 2021 yılı Aralık ayı sonu itibariyle TÜFE ve Yİ-ÜFE ortalaması bir önceki aya göre %16,33; bir önceki yılın Aralık ayına göre %57,98 ve bir önceki yılın aynı ayına göre %57,98 artış olarak gerçekleşti. TÜİK verilerine göre; Yİ-ÜFE (2003=100) 2021 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %19,08 bir önceki yılın Aralık ayına göre %79,89, bir önceki yılın aynı ayına göre %79,89 ve on iki aylık ortalamalara göre %43,86 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %62,84, imalatta %77,44, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %117,14, su temininde %33,99 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %92,13, dayanıklı tüketim malında %46,16, dayanıksız tüketim malında %54,23, enerjide %122,76, sermaye malında %51,17 artış olarak gerçekleşti. Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %12,69, imalatta %18,88, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %24,41, su temininde %1,87 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında %21,21, dayanıklı tüketim malında %12,04, dayanıksız tüketim malında %16,50, enerjide %20,38, sermaye malında %15,53 artış olarak gerçekleşti. Yıllık en düşük artış; %21,45 ile giyim eşyası, %25,85 ile temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları, %28,61 ile deri ve ilgili ürünler alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri %161,88, ham petrol ve doğal gaz %138,51, ana metaller %130,91 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Aylık en düşük artış; %1,87 ile su ve suyun arıtılması ve dağıtılması, %2,80 ile diğer ulaşım araçları, %3,61 ile temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık ana metaller %24,73, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı %24,41, tekstil ürünleri %23,92 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.