M. Göker Sarp
MES - Üretim Yürütme Sistemleri
Üretim Yürütme Sistemleri, üretim işlemlerinin yürütülmesini, izlenmesini, kontrol edilebilmesini ve belgelenmesini sağlayan sistemlerdir. Temel amaçları rekabetçi ve değişken üretim ortamında yüksek performans sağlamak ve sürdürmektir.
Bu hedefe ulaşmak için malzeme, personel, makine parkı ve destek hizmetleri gibi kaynakların doğru şekilde yönetimini ve izlenmesini sağlar. İşletmedeki koşulların optimize edilebilmesine yönelik her bir ürün veya lot için üretim sürecine ait verileri toplar, sonuçlarına ait kayıtları saklar. (Süreçlerin, olayların ve eylemlerin belgelenmesi Gıda, İlaç, Kimya, Savunma ve Havacılık gibi bazı endüstrilerde çok çok önemlidir.)
Üretim Yürütme Sistemleri işletmelerde, üretim sürecinde kullanılan malzemenin izlenmesi ve kontrolü, verimliliğin optimizasyonu için verilerin analizini yapma, iş emri ve talimatları yönetme gibi organizasyon ve tedarik zincirindeki diğer sistemlerle entegre olan bir dizi görevi yerine getirerek üretim döngüsü süresinin azaltılması, sipariş teslim süresinin kısaltılması, işçilik maliyetlerinin düşürülmesi, veri giriş süresinin azaltılması, tedarik zinciri görünürlüğünün iyileştirilmesi, üretim süreçlerinde genel iyileşme sağlanması, artan çeviklik ve artan müşteri memnuniyeti gibi bir çok şeyi sağlanmasında katkıda bulunur.
MES, üretimi izlemek için kullanılan excel tabloları ve kağıt belgelerin yerine geçmenin ötesinde, üretim alanı ve ERP, PLM gibi sistemler arasında bir bağlantı unsuru haline de gelmiştir. Kağıt belgeler ile işleyen geleneksel atölye takip yöntemlerini MES ile değiştiren şirketler, üretim sürecinde gerçek zamanlı olarak yaşanan istisnalarla başa çıkabilirler.
Otomasyon içeren endüstrilerde MES, bir Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) sistemi ile makinelerin otomasyonunu kontrol eden bir Denetleme Kontrol ve Veri Toplama (SCADA) veya süreç kontrol sistemleri arasında bir yönetim köprüsü sağlar.
MES'e ihtiyacınız var mı?
Günümüzün rekabetçi ve küresel pazarlarında üretim yapmak giderek daha çok zorlaşıyor ve karmaşıklaşıyor. Gerçek zamanlı veriler ve üretim zekası (BI) ile ürün yaşam döngüsünü (PLM) yönetmek için daha fazla kontrole, uyumluluğa ve görünürlüğe ihtiyacınız varsa, MES sistemlerine de ihtiyacınız var demektir
Başka bir deyişle, malzemelerin izlenebilirliği ile ilgili sorun yaşıyorsanız, üretim programlarınızı karşılayamıyor ve üretimde verimlilik elde edemiyorsanız, kağıtla veya manuel işlemler nedeniyle çok fazla hata yapıyorsanız ve analiz için verilerinize çok geç ulaşıyorsanız artık bir MES'iniz olmalıdır.
MES ve ERP Sistemleri
MES ve ERP sistemlerin her ikisi de üretim süreçleri için kritik öneme sahiptir. Son zamanlarda Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) sistemleri ile bir Üretim Yürütme Sistemi (MES) arasındaki entegrasyon her zamankinden daha kolay ve değerli hale gelmeye başladı.
Ancak hangi süreçlerin MES veya ERP tarafından yürütülmesi veya denetlenmesi gerektiğine karar vermekte karmaşa yaşanmaktadır.
Manufacturing Enterprise Solutions Association (MESA) International gibi endüstri grupları, karmaşıklığı ele almak ve birçok MES üretim yönetimi işlevini ve gerçek zamanlı bağlantılı (Real Time Integration) bir işletmeyi gerçekleştirmek için diğer işletme sistemlerine nasıl entegre olduklarını açıklamak için oluşturulmuştur.
Yıllar geçtikçe, standartlar ve modeller MES'in işlevselliği açısından kapsamını geliştirmiş ve üretim kaynaklarının yönetimi, üretim verilerinin toplanması ve analizi, ekipman arızaları ve periyodik bakım, malzeme, ürün ve proses kalite kontrolü ve Genel Ekipman Verimliliği (OEE) gibi konular MES’in kapsamına girmiştir.
Ülkemizde öncelikle 2007–2008 yıllarında veri toplama projeleri ile anılmaya başlayan MES, son dönemde gerçek kapsam ve fonksiyonları ile tanınmaya başlamıştır.
Türkiye’deki işletmelerdeki teknoloji kullanımı ve farkındalık seviyesi oldukça düşük seviyede olmasından dolayı MES kullanım düzeyi de henüz istenilen seviyelerde değildir.
Yapılan araştırmalar ve görüşlere göre (Ülkemizde bu alanda yapılan araştırmalar çok kısıtlı) ülkemizde Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) yazılımlarının kullanım oranı yaklaşım %24, İmalat Alanı Yönetimi (MES) yazılımlarının kullanım oranı ise yaklaşık %5-%6 seviyelerindedir.