Gürkan Hüryılmaz
Değerli Meslektaşlarımız
Rekabetçi Türkiye için çok kritik ve önemli bir göreve sahip olan ve “Kamuda Akıllı Satınalma” mottosu ile ilkelere imza atan Devlet Malzeme Ofisi (DMO) Genel Müdürü Sayın Mücahit ÖZDEMİR ve ekibi, BÜYEM ve TÜSMOD İşbirliği ile Gerçekleştirilen "Satınalma ve Tedarik Zinciri Yöneticiliği Sertifika Programı" Uzmanlık Eğitimi Sertifikalarını 26 Mart tarihinde tören ile aldılar. Törende açılış konuşmasını yapan Boğaziçi Üniversitesi Rektör Yardımcısı Sayın Prof. Dr. Gürkan KUMBAROĞLU’nun ardından Genel Müdürümüz Sayın Mücahit ÖZDEMİR, Boğaziçi Üniversitesi Yaşam Boyu Eğitim Merkezi (BÜYEM) Müdürü Sayın Dr. Tamer ATABARUT ve TÜSMOD Yönetim Kurulu Başkanı Gürkan HÜRYILMAZ konuşmalarını yaparak katılımcılara sertifikalarını takdim etti. Konuşmasında Türkiye’nin merkezi satınalma organizasyonu olan Devlet Malzeme Ofisi olarak, yaklaşık üç sene önce büyük bir kurumsal dönüşüm süreci içerisine girildiğinden ve bu sürecin bir halkasının da çalışanların yetkinliklerinin arttırılarak yeni vizyonlar kazandırılması olduğuna değinen DMO Genel Müdürü Sayın Mücahit ÖZDEMİR, eğitim programına ilişkin şu hususları belirtti : “Program içeriği itibarıyla gayet doyurucu materyaller ve hocalarımızın değerli tecrübelerini aktardıkları bir platform oldu. Devlet Malzeme Ofisi zaten pratikleri, tecrübesi çok olan bir organizasyon ama özellikle bir akademik dokunuş ve sektör pratikleri, dünyanın en iyi uygulamalarını birlikte tartışıp mülahazalarda bulunup, kuruluşun geleceği adına yeni planlamalar ve yeni stratejik hedefler oluşturulması noktasında çok faydalı bir etkinlik olduğu kanaatindeyim.”
Rusya – Ukrayna savaşı Satınalma ve Tedarik süreçlerini etkilemeye devam ediyor. Dünya haberine göre; COVID-19 salgınının ardından Rusya-Ukrayna savaşının neden olduğu küresel tedarik zincirindeki bozulmaya, son olarak, yarı iletken çip üretiminde önemli yeri olan neon gazı ve paladyum gibi maddelerin üretiminde yaşanan sıkıntı eklendi. Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş, iki ülkenin birçok ham maddede önemli üretici olması sebebiyle küresel tedarik zincirini tehdit etmeye başladı. Savaş, buğdaydan doğal gaza birçok ham maddenin fiyatında dalgalanmaya neden olurken, ikame edilmesi daha zor olan neon gazı ve paladyum gibi ürünlerde tedarik sıkıntısı yaşanabileceği endişesi arttı. Neon gazının yaklaşık %90'ı Ukrayna'da üretiliyor, paladyumun da %40'a yakın bir bölümü Rusya'da bulunuyor. Rusya-Ukrayna savaşıyla bu maddelerin ticareti sekteye uğrarken, söz konusu durumun küresel ekonomiyi olumsuz etkilemesinden endişe ediliyor. Çelik üretiminin yan ürünü olarak elde edilen neon gazının, küçük miktarlarda elde edilebilmesi nedeniyle sadece bazı eski ve büyük demir çelik fabrikalarında üretimi sağlanabiliyor. Ukrayna'nın neon gazı arzı devam eden savaşla birlikte sıkıntılı bir döneme girerken, dünya genelinde Rusya'ya uygulanan yaptırımların paladyumda arz açığına sebep olma ihtimali de bulunuyor. Her iki madde; endüstriyel üretimin önemli noktalarında devreye giriyor. En önemli kullanım alanı ise yarı iletken çiplerin üretimi olarak dikkati çekiyor. Neon gazı, çip üretimindeki silikon tabaka üzerine yansıtılan lazer ışıklarını beslemekte kullanılırken, paladyum, çip üretiminin son evrelerinde devreye giriyor. Analistler, Ukrayna'da neon gazı üreten bazı büyük şirketlerin savaş nedeniyle üretimi durdurmak zorunda kaldığını belirterek, yeniden üretimin başlangıç tarihinin ise bilinmediğini ifade etti. Artan fiyatların küresel ekonomiyi olumsuz etkilemesi ve enflasyon baskısını artırmasının yanı sıra bu ham maddelerin ikamesinin zorluğuna da dikkati çeken analistler, yeni tedarikçilerin ortaya çıkabilmesi için yeterince zaman olmadığını kaydetti.
Rus tankları ve askeri araçlarının Ukrayna topraklarına girmesinin üzerinden geçen 40 günde emtia piyasaları hareketli bir dönem geçirdi. Petrolün varili 100 doları aştı, alüminyum rekor seviyeye çıktı, başta buğday olmak üzere tahılların fiyatları son yılların en yüksek seviyesini gördü. Emtia fiyatları yılın 2’nci çeyreğine yılbaşına kıyasla %33 yukarıda giriyor. Önemli bir petrol, doğal gaz, kömür, alüminyum ve buğday tedarikçisi olan Rusya ile aynı zamanda önemli bir buğday ve yağlı tohum ihracatçısı olan Ukrayna'nın savaşın enflasyonu hızlandırabileceği, tedarik zincirlerini daha da bozabileceği ve piyasaları rayından çıkarabileceği konusundaki endişelerin yansıması olarak fiyat artışlarının nisan-haziran döneminde devam etmesi bekleniyor. Reuters tarafından hazırlanan 2’nci çeyrek teknik görünüm raporu enerji ve metal fiyatlarında yükselişin süreceğine, tahıllarda savaşın etkisinin izleneceğine dikkat çekiyor. Rapor, genel olarak emtiada yükseliş trendinin korunacağını vurguluyor. Bakır fiyatları yılın ilk çeyreğinde, Ukrayna savaşının arz üzerindeki etkisine dair endişeler nedeniyle %6 değer kazanarak 10.371 dolar seviyesine geldi. Çin’de imalatın zayıflaması ve ICSG verisine göre Peru ile Endonezya’da üretimin artmasına bağlı olarak 2021’de bakır üretiminin %2.3 artması fiyatları bir miktar baskı altına aldı. Yine de teknik görünüm bakırda pozitif harekete işaret ediyor. Alüminyum vadeli işlemleri, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin hemen ardından arz kesintileri ve artan üretim maliyetleri nedeniyle mart ayında ulaşılan 3.966 dolarlık rekor seviyeye yakın. Artan Rusya-Ukrayna gerilimi ve azalan stoklar nedeniyle ortaya çıkan arz riski yılın 2’nci çeyreğinde de fiyatları desteklemeye devam edecek gibi görünüyor.
Tüm bu gelişmeler altında, emtia fiyat analizleri aşağıdaki şekilde ele alınmıştır.
Selamlarım ve Saygılarımla,
Metal-Demir-Çelik :
Rusya'nın devam eden Ukrayna işgali, Şubat sonu ve Mart başında manşetlere ve metal piyasalarına hakim oldu ve değişen makroekonomik ortamın etkisini gölgede bıraktı. Altın ve gümüş, belirsizlik zamanlarında fiyatları artan güvenli liman varlıkları oldu. Paladyum, nikel ve demir cevheri, Rusya kaynaklı arz kesintilerinden; enerji yoğun çinko üretimi, Avrupa'daki gaz arzı kesintilerinden etkilenebilir. Petrol, gaz ve kömürün yanı sıra altın, nikel, paladyum ve demir cevheri ve çelik gibi önemli emtia üreticilerinin bir veya her ikisinde de üretim ve ihracatta kesintiler beklenebilir ve bu kesintiler ABD, NATO ve AB ülkelerinin yaptırımlarına misillemeyle daha da kötüleşebilir. Avrupa'ya gaz arzının kesilmesi tehdidi, çinko ve alüminyumun eritilmesi gibi en enerji yoğun süreçleri etkileyebilir. Paladyum fiyatı, arz kesintileri korkusuyla işgalden sadece bir gün önce altı ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Bu, elektronik çip sıkıntısının küresel olarak otomobil üretimini durdurduğu 2021'in en kötü performans gösteren değerli metali için önemli bir geri dönüşü işaret ediyor. Rusya'nın önemli bir üreticisi olduğu paladyum, hem yarı iletkenlerde hem de katalitik konvertörlerde kullanılıyor ve tedarik zincirinde daha fazla kesinti olması otomobil sektörünü olumsuz etkileyecek. Son yükselişe rağmen, beklenti anketlerinde fiyat tahminleri 2022-23 için düşürüldü. Ancak uzun vadeli görünüm, 2026'ya kadar yıllık ortalama %1.3'lük bir artış yönünde. Otomobillerde de kullanılan platin için görünüm, 2022-26'ya göre yıllık ortalama %0,9'luk düşüş yönünde öngörülüyor.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Bakır fiyatları Mart ayını %3.66’lık artış ile 10.337 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Bakır Stokları ise aynı ay için %25.16’lık artış gösterdi. Londra Metal Borsası üç aylık veya LME 3M bakır fiyatı, Şubat ayında ton başına 10.000 dolar civarında olmasına rağmen, karşıt güçler oyunda olduğundan, hem makroekonomik ortamı hem de fiziksel bakır piyasasını etkiliyordu. Büyük merkez bankalarının farklı para politikaları, daha güçlü bir ABD doları ve Latin Amerika'da bakır arzı endişeleri Bakır fiyatlarını etkiliyor. Bununla birlikte; yenilenebilir enerji teknolojilerinin devreye alınması, elektrikli araç üretimindeki artış bekletisi Bakır talebinin istikrarlı bir şekilde artacağına yorumlanıyor. Rafine bakır pazarının açık vermesini bekleyen uzmanlar; Bakır fiyatlarının 2022-25'e kadar yıllık %1.2 yükseleceğini öngörüyor.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Alüminyum fiyatları Mart ayını %1.57’lik artış ile 3.502 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Alüminyum Stokları ise aynı ay için %21.50’lik azalış gösterdi. Alaşımlı Alüminyum fiyatları ise Mart ayını %3.75’lik artış ile 2.793 USD/ton seviyesinde tamamladı. Avustralya, alümina ve boksit de dahil olmak üzere önemli hammaddelerin Rusya'ya ihracatını yasakladı. Rusya, toplam alümina tedarikinin yaklaşık %20'sini Avustralya'dan alıyor. Bu karar ile Alüminyum fiyatları yeni baskı altına girdi. Bu aynı zamanda ihracatçıların artık yeni pazarlar bulmak zorunda kalacağı anlamına da gelecek. Yasak, zaten gergin olan tedarik zinciri üzerinde daha fazla baskı yaratacaktır. Örneğin 2018'de Rusal International'a uygulanan yaptırımlar fiyatları %30'a kadar artırmıştı. Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden önce bile, Avrupa - özellikle de Batı Avrupa - artan enerji maliyetleri üreticileri üretimi kısmaya zorladığı için zaten bir alüminyum arz sıkıntısı ile karşı karşıya kalmıştı. Diğer yandan, Avustralya yasağı Hintli alüminyum üreticileri açısından fırsat olarak görüldü. Hindistan'ın önde gelen üreticilerinden bazıları olan National Aluminium Company, Hindalco Industries, Bharat Aluminium Company ve Vedanta Aluminium, talep krizini karşılamak için üretimi hızlandırma görevine fazlasıyla hazır olduklarını iddia ettiler. Bununla birlikte, deniz yoluyla taşınan ilk üç alümina üreticisi - Rio Tinto, Alcoa ve Hydro - Rusya'ya maruz kalmayı azaltacaklarını hali hazırda söylemişlerdi.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Nikel fiyatları Mart ayını %39.24’lük artış ile 33.375 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Nikel Stokları ise aynı ay için %9.39’lık azalış gösterdi. Outokumpu paslanmaz çelik Nisan 2022 prim fiyatlarını; 430 kalite için 105 EUR/ton artış, 304 kalite için 591 EUR/ton artış ve 316 kalite için 788 EUR/ton artış ile açıkladı. NTV haberine göre, Rusya'nın dünya genelindeki nikel arzının önemli bir bölümünü karşılaması nedeniyle arz endişelerinin artması sonucu nikel tarihi yüksek seviyesine tırmandı. Elektrikli araçlar ve çelik sanayi için kritik önem taşıyan nikel fiyatlarının önemli üreticilerden Rusya'ya uygulanan yaptırımların arz sorununa yol açacağı endişesiyle iki katına yükselerek ton başına 100 bin doları aşmasının ardından LME işlemleri durduruldu. Paslanmaz çelik ve elektrikli araç pilleri yapımı için çok önemli bir metal olan nikele ulaşmakta güçlük yaşandığı şu dönemde yaşanan bu durum, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin yarattığı piyasa paniğinin göstergesi olarak değerlendiriliyor. 150 yıl sonra ilk kez tüm fiziki teslimatlı nikel kontratları erteleme kararı alan LME'nin açıklamasında, nikel işlemlerinin iptal edilmesi opsiyonunun da değerlendirmeye alınabileceği bildirildi. Nikel fiyatları Londra Metal Borsası'nda yeniden işlemlere başlandığı süreçte 31.380 USD/tona kadar geriledi. Endonezya'dan arz rahatlaması gelebileceğini belirten uzmanlar; fiyatların 2021'deki ortalamanın önemli şekilde üzerinde olacağı konusunda hem fikir.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Çinko fiyatları Mart ayını %14.93’lük artış ile 4.258 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Çinko Stokları ise aynı ay için %1.51’lik azalış gösterdi. Arz kıtlığı, LME 3M karşılaştırma ölçütü ile 15 yılın en yüksek seviyesine ulaştığı için Şubat ve Mart başında çinko fiyatlarını daha da yükseltti. Çin'de devam eden enerji kısıtlamaları ve Avrupa'da artan enerji maliyetleri, enerji yoğun çinko izabe tesislerinde üretimi önemli ölçüde azalttı veya tamamen durdurdu ve rafine çinko arzını kısıtladı. Elektrik maliyetlerine karşı bu kırılganlık, çinko arzını daha fazla riske atacak ve savaşın Avrupa'ya gaz arzını kesmesi durumunda fiyatları yeni zirvelere taşıyacaktır. Bu beklentiler doğrultusunda uzmanların çinko fiyat tahmini ise 2022 ve 2023 için sırasıyla %4,3 ve %3,7 olarak gerçekleşti.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Kurşun fiyatları Mart ayını %1.33’lük artış ile 2.432 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Kurşun Stokları ise aynı ay için %12.63’lük azalış gösterdi. Aynı dönem için LME Kalay fiyatları ise %3.02’lik azalış ile 44.150 dolar/ton olurken, LME Kalay stokları %6.84’lük azalış gösterdi.
Demir Cevheri fiyatları, Mart ayını %14.49’luk artış ile 158 dolar/ton seviyelerinde kapattı. 2022'deki büyük toparlanma, Çin'in çeliğe olan iştahındaki iyileşmeyi, devam eden Rusya-Ukrayna arz endişelerini ve Çin'in ekonomik büyüme hedeflerini karşılamak için daha uyumlu politikalar ortaya koyacağı beklentisini yansıtıyor. Avustralya Hükümeti'nin emtia tahmincisi, Baş Ekonomist Ofisi (OCE), üç aylık kaynaklar ve enerji raporunda, demir cevheri fiyatlarının kısa-orta vadede zayıflayacağına dair düşüş eğilimini yeniden doğruladı. OCE, fiyatların 2022'de ortalama 110 ABD$/ton civarında olacağına inanıyor ve ardından 2023'te ortalama 80 ABD$/ton olarak tahmin ediliyor. 2027'ye kadar olan görünüm döneminde, fiyatların 2027 yılına kadar yılda %15 civarında düşüşle 55 ABD$/tona ulaşacağını tahmin ediyor.
Plastik ve Kauçuk :
Mart ayında plastik fiyatlarında ortalama %4.55’lik artış görülürken, en yüksek artış %8.55 ile PET fiyatlarında görüldü. Fiyatı düşen plastik olmazken, en düşük artış %1.72 ile PVC fiyatlarında yaşandı. Chemorbis Türkiye haberlerine göre; Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini takiben petrol fiyatlarının hızlı tırmanışı Mart ayının ana gündem maddesiydi. Rusya’ya getirilen yaptırımlarla beraber arzda oluşan daralmaya paralel olarak fiyatların en son 2008 krizinden önce görülen seviyelere yükselmesi, piyasalarda ciddi kaygı oluşturdu. PP fiyatlarında Nisan ayında artışların dördüncü aya taşınması beklenirken, enflasyonist baskılar, global tedarikte beklenen artış ve sezonsal gelişmelerin talebe yansıması artışları ikinci çeyreğe taşıyabilir. Türkiye PE piyasalarının Mart ayına hızlı bir başlangıç yaptığı belirtilirken, piyasalarda beklenenden belirgin zamlar ve panik alımları gözlemlendi. Maliyet cephesinin yanı sıra satıcıların elini güçlendiren diğer bir faktör olarak Rusya’dan tedarikin daralması idi. Nisan’da maliyet kaynaklı PE zamları öngörülüyor. Tahminlerde öne çıkan etkenlerden biri Orta Doğulu tedarikçilerin, zamların beklendiği Avrupa’ya yönelme ihtimali olması. Orta vadede ise, Rus mallarının Avrupa’dan kesilen talep neticesinde hangi pazarlara döneceği önem arz edecek. Türkiye PVC piyasalarında, Orta Avrupa’da yaşanan gerilim sebebiyle Rusya ve Ukrayna’dan arzın aynı anda kesildiğine yer verilirken, Mart’ın ilk günlerinde canlanan fiyat sorguları görüldü. Petroldeki keskin yükseliş, yurtiçi üretici Petkim’in duruşa geçmesi ve Avrupa’dan ihracat kotalarının sınırlı kalışı gibi faktörlerin piyasayı yukarı çektiği belirtiliyor. Nisan’da arz darlığının ilave artışlara yol açabileceği düşünülüyor. Malın bollaşmadığı bir senaryoda, PVC’nin daha yavaş bir hızda olsa da artışları Mayıs’a taşıma ihtimali var. Ancak, Çin’den Türkiye’ye açılan arbitraj kapısının mal akışını artırdığı veya alıcıların ön alım yaptığı bir senaryoya dikkat çekilerek, düşüşlerin başlama tarihine ilişkin farklı beklentiler görülüyor. Avrupa bölgesindeki PVC oyuncuları, güçlü hammadde maliyetleri, aksayan ithal mal akışı ve düşük hazır tedarikin desteğiyle Nisan için artış beklentilerini dile getirdi. Ralli muhtemelen ivme kazanacak, zira üreticiler etilenden geleneksel %50’lik yansımanın yanı sıra ek enerji zamları yapmayı planlıyor. Aralık 2021 ve Ocak 2022 dönemindeki stabil eğilim dikkate alınmazsa, PVC piyasaları Haziran 2020’den bu yana aralıksız bir artış trendi izledi. Diğer bir deyişle, spot piyasalar Ocak 2021’den bu yana neredeyse her ay olduğu gibi rekor tazeleyecek. Nisan monomer kontratları için artış beklentileri, ay ilerledikçe aşağı yönlü revize edildi. Oyuncular, enerji kompleksindeki ciddi dalgalanmalar ışığında beklentilerini gözden geçirmek zorunda kaldı. Şimdilerde, etilendeki yükseliş beklentileri aybaşındaki daha sert artış beklentilerine kıyasla 100-200€/ton civarında yoğunlaşıyor. ChemOrbis Fiyat Sihirbazı’na göre, CIF NWE bazındaki spot nafta fiyatları Mart başlarında son on yılın zirvesini görmelerinin ardından dalgalanmalar yaşadı. Yine de, fiyatlar hala bir ay önceki seviyelere kıyasla 95€/ton artışa işaret ediyor. Bu arada, FD NWE bazındaki spot etilen fiyatları Şubat sonuna kıyasla 270€/ton artış kaydederek 1495€/tonda yer aldı. Bu, 2008’den bu yana görülen en yüksek seviyeye işaret etti. Mart’ta, PVC işlemleri çoğu durumda 45-50€/tonluk artışlarla yapıldı ve enerji zamları aylık işlemlere yansıtılamadı. Üreticiler Nisan’dan itibaren ek enerji zamları uygulamayı hedeflerken, artışların boyutu yüksek volatilite nedeniyle belirsizliğini koruyor. Hatta bölgedeki bir tedarikçi, aylık açıklamadan ziyade haftalık olarak ek zam miktarını güncellemeyi planlıyordu. Batı Avrupalı bir tedarikçi, Nisan için gaz fiyatlarına dayanarak halihazırda müşterilerini 70€/tonluk bir artış uygulayacağı konusunda bilgilendirdi.
Kağıt ve Kereste :
Yurtiçi kağıt fiyatlarındaki artış Mart ayında yaklaşık %4,36 seviyelerinde gerçekleşti. Düşük talep sebebiyle yurtiçi karton fiyatlarında azalışlar görülürken, hammadde üreticileri artan maliyetler sebebiyle fiyatları arttırmaya çalışıyor. TÜSMOD Kağıt fiyat endeksi Mart ayında ortalama %4.07, 2022 yılında %24.63 ve son 12 ayda %156.54 artış gösterdi. Kağıt üreticileri, satış fiyatlarını enerji maliyetlerindeki son artışa uyarlamaya devam ediyor. Son maliyet artışları nedeniyle Leipa, 1 Nisan'dan itibaren grafik kağıtları için 100€/tondan 180€/ton arttıracağını belirtirken, gerekirse aylık olarak fiyat ayarlamasının devam edeceğini söylüyor. Lecta, tüm kağıt kaliteleri için 1 Nisan'dan itibaren 150€/tonluk ek bir ek ücret uygulayacağını açıkladı. Arzın sınırlı olduğu piyasada kraftliner için yüksek bir talep öngördüğünü ve maliyetlerin açıkça arttığını belirten SCA Containerboard; sürdürülebilir ve istikrarlı kraftliner tedarikini korumak için 1 Nisan 2022'den itibaren Avrupa'da beyaz ve kahverengi kraftliner fiyatlarını ton başına 100 € (84 £) artıracağını açıkladı. Navigator Company, 1 Nisan'dan itibaren bir sonraki duyuruya kadar Avrupa, Orta Doğu ve Afrika'da kaplanmamış ahşap ve ambalaj ürünlerine 105€/ton enerji sürprimi uygulayacağını açıkladı. Şirket, gerekirse ek ücreti ayarlayarak enerji fiyatlarının gelişimini yakından izleyeceğini söyledi. İtalyan kağıt üreticisi Burgo, 1 Nisan'dan itibaren tüm pazarlar ve tüm grafik kağıdı sınıfları için %15 veya daha fazla yeni bir fiyat artışı yansıtacağını belirtti. DS Smith, girdi maliyetlerindeki önemli artışlar nedeniyle, geri dönüştürülmüş oluklu mukavva kalitelerinin fiyatlarını 150€/ton artıracağını duyurdu. Şilili kağıt hamuru ve karton üreticisi Empresas CMPC, lojistik zincir artışları, hammaddelerdeki sürekli artışlar, enerji maliyetlerinden gelen güçlü baskı, çok önemli bir taleple birlikte düşük stok seviyeleri ve diğer hususlar nedeniyle, Avrupa'daki müşterilerine, Nisan ayından itibaren üretilen tüm siparişler için 135€/ton (veya 120£/ton) artış yapacağını duyurdu. Elyaf karton üreticisi Iggesund, tüm mukavva kaliteleri için 1 Mayıs’tan itibaren 120€/ton veya 110£/ton fiyat artışı açıkladı. Hamburger Containerboard, fabrikalardaki düzenli operasyonları sürdürmek ve müşterilerine kağıt tedarikini güvence altına almak için fiyat artışına acilen ihtiyaç olduğunu belirterek, 1 Nisan 2022 itibariyle RCCM satış fiyatlarını 150 €/ton artırmaya hazırlanıyor. Şirkete göre, fiyat artışı enerji başta olmak enerji maliyetleri, lojistik, atık kağıt, nişasta ve çeşitli yardımcı malzemelerin maliyetlerindeki artışlardan kaynaklanıyor. Tüm bunlarla birlikte, UPM'deki grev eylemi, Kağıt İşçileri Sendikası'nın 30 Nisan'a kadar ek bir uzatma duyurmasının ardından, benzeri görülmemiş şekilde dört ay sürmüş olacak. Grev, UPM'nin Finlandiya'daki kağıt hamuru ve kağıt fabrikalarını etkiliyor.
Enerji ve Petrol :
Yurtiçinde Elektrik ve Doğalgaz fiyatları Nisan ayı için artış ile açıklandı. BloombergHT haberine göre; doğalgazda, Nisan ayında geçerli olacak mesken abonelerinin tarifesine %35, sanayi abonelerinin tarifesine %50 ve elektrik üretim amaçlı tarifeye %44,30 zam yapıldı. Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ'nin (BOTAŞ) internet sitesinde Nisan ayı tarifesine ilişkin duyuruda, doğalgazın %99'unun yapılan uluslararası anlaşmalar çerçevesinde yurt dışı arz kaynaklarından temin edildiği aktarıldı. Geçen yıl başından itibaren dünya ve Avrupa enerji piyasalarındaki tüketicilerin piyasalarda yaşanan olağandışı ve olağanüstü dalgalanmalara bağlı olarak fahiş enerji fiyatlarına maruz kaldığı kaydedilen açıklamada, "Bütün dünyada yaşanan yüksek enerji fiyatları bugüne kadar tüketicilerimize aynı oranda yansıtılmamıştır. Bununla birlikte, artan maliyetlere rağmen bu dönemde tüketicilerimize devletimiz tarafından %76 oranında destek sağlanmıştır." denildi. Habertürk’e göre, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) faaliyet bazlı tarife tabloları Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna göre, alçak gerilim sanayi abonelerinin 1 Nisan'dan itibaren geçerli elektrik tarifesi yaklaşık %20 zamlandı. Bu aboneler için kilovatsaat başı elektrik fiyatı 191,77 kuruştan 230,10 kuruşa yükseldi. İlk kademede bulunan mesken abonelerinin tarifesinde ise kilovatsaat başı fiyat, 112,41 kuruştan 112,43 kuruşa, yüksek kademede 167,83 kuruştan 167,85 kuruşa çıktı. İlk kademede yer alan ticarethane abonelerinin tarifesinde elektriğin kilovatsaat başı fiyatı, 167,43 kuruştan 167,45 kuruşa, yüksek kademedeki kilovatsaat başı fiyat da 222,70 kuruştan 222,73 kuruşa yükseldi.
Yurtiçi pompa fiyatları da Nisan ayında artış gösterdir. Pompa fiyatları Mart ayında ortalama %21.47 artarken, 2022 yılındaki ortalama artış %73.22 oldu. NTV haberine göre, ABD Enerji Enformasyon İdaresi'nin (EIA) "Mart 2022 Kısa Dönem Enerji Görünümü Raporu"nda, bu yıl için Brent türü ham petrolün ortalama varil fiyatının 105,922 dolar olacağı tahmin edildi. Bu rakam şubat ayı raporunda 82,87 dolardı. Raporda, WTI ham petrolün varil fiyatının da bu yıl için 101,17 dolar olacağı öngörüldü. WTI'nın varil fiyatı şubat ayında 79,35 dolar olarak tahmin edilmişti. Gelecek yıl ise Brent türü ham petrolün varil fiyatının 88,98 dolara, WTI türü ham petrolün varil fiyatının ise 84,98 dolara gerilemesi bekleniyor. Raporda, fiyatların Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle artan belirsizlik ve müteakip yaptırımlarla yükselişe geçtiği, OPEC+ grubunun üretim kararları ve ABD petrol ve doğalgaz üreticilerinin beklenen hızda sondaj faaliyetlerini gerçekleştirmemesinin de bu belirsizlikleri artırdığı ifade edildi. Küresel petrol stoklarının 2020'nin ortalarından itibaren günde ortalama 1,8 milyon varil azaldığı belirtilen raporda, stokların bu yılın ilk çeyreğinde de azalmaya devam edeceği tahmin edildi ve bu durumun fiyatlar üzerindeki kalıcı yukarı yönlü baskıları artırdığı vurgulandı. Raporda, 2023 yılına kadar genel olarak stokların günlük 500 bin varil civarında artacağı, bunun da fiyatlardaki artış hızını yavaşlatacağı, arz tarafında beklentilerin dışında gerçekleşecek herhangi bir aksaklığın ise fiyatlar üzerinde yükseltici etki yaratacağı kaydedildi. Küresel petrol tüketiminin bu yıl geçen yıla göre yaklaşık 3,1 milyon varil artışla günlük ortalama 100 milyon 600 bin varil, 2023'te ise 102 milyon 600 bin varil olması bekleniyor. Rusya ve çevre ülkelerdeki ekonomik büyüme ve petrol tüketimine ilişkin görünümün belirsiz olduğu ifade edilen raporda, petrol tüketiminin, küresel ekonomik faaliyetlerin ve ulaşım sektörünün Rusya kaynaklı yaptırımlara ve buna bağlı gelişecek olaylara nasıl tepki verdiğine bağlı olacağı belirtildi. Dünya haberine göre; Goldman Sachs, Rusya'dan petrol ve gaz ithalatına yasak getirilmesinin küresel ekonomiyi bugüne kadarki en büyük enerji arz şoku ile karşı karşıya bırakabileceğini bildirdi. Goldman Sachs, Brent petrolü için 2022 yılı tahminini 98 dolar/varilden 135 dolar/varil seviyesine çıkarırken 2023 beklentisini de 105 dolardan 115 dolar seviyesine yükseltti.
Döviz Kurları :
TCMB 31 Mart 2022 kapanış verilerine göre, USD döviz satış kuru bazında %5.85’lik artış ile 14.66 TL; EUR döviz satış kuru bazında %5.26’lık artış ile 16.31 oldu. EUR/USD paritesi ise Mart ayında %0.56 azalarak, 1.11 seviyesine geriledi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Mart tarihli Piyasa Katılımcıları Anketine göre cari yıl sonu döviz kuru (ABD Doları/TL) beklentisi bir önceki anket döneminde 16,04 TL iken, bu anket döneminde 16,68 TL olmuştur. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla 16,62 TL ve 17,42 TL olarak gerçekleşmiştir. Fitch Ratings, yayımladığı Küresel Ekonomik Görünüm Raporunda, Dolar/TL için 2022 yıl sonu tahminini 16,00 olarak belirtirken 2023 sonu için 17,80’e işaret etti. USD’nin Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle güvenli limanlardan biri olarak görüldüğünü belirten Citibank, EUR/USD paritesini 6-12 aylık dönemde 1.10 ve uzun vadede 1.12 olarak tahmin ederken; Avrupa Merkez Bankasının faiz kararına vurgu yapan Commerzbank; EUR/USD paritesini 2022-Q2, Q3, Q4 ve 2023-Q1 için sırasıyla, 1.12, 1.14, 1.16, ve 1.15 olarak öngörüyor.
Yurtiçi Fiyat ve Maliyet Endeksleri :
TUİK verilerine göre, 2022 yılı Mart sonu itibariyle TÜFE ve Yİ-ÜFE ortalaması bir önceki aya göre %7,33; bir önceki yılın Aralık ayına göre %26,06 ve bir önceki yılın aynı ayına göre %88,06 artış olarak gerçekleşti. TÜİK verilerine göre; Yİ-ÜFE (2003=100) 2022 yılı Mart ayında bir önceki aya göre %9,19, bir önceki yılın Aralık ayına göre %29,31, bir önceki yılın aynı ayına göre %114,97 ve on iki aylık ortalamalara göre %64,30 artış gerçekleşti. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında %110,36, imalatta %106,55, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %228,94 ve su temininde %42,34 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %122,92, dayanıklı tüketim malında %75,85, dayanıksız tüketim malında %79,70, enerjide %214,87 ve sermaye malında %76,55 artış olarak gerçekleşti. Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında %9,08, imalatta %8,92, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %11,85 ve su temininde %6,88 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında %8,86, dayanıklı tüketim malında %5,65, dayanıksız tüketim malında %8,59, enerjide %15,62 ve sermaye malında %5,40 artış olarak gerçekleşti. Yıllık en düşük artış; %38,82 ile giyim eşyası, %42,34 ile su ve suyun arıtılması ve dağıtılması, %43,17 ile temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri %256,44, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme %228,94, ham petrol ve doğal gaz %221,04 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Aylık en düşük artış; %1,14 ile kağıt ve kağıt ürünleri, %2,96 ile deri ve ilgili ürünler, %3,03 ile kömür ve linyit alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri %35,99, diğer metalik olmayan mineral ürünler %14,40, ana metaller %12,09 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.